Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Schurft – alleen al het woord roept bij veel mensen ongemak op.
Als je denkt aan jeukende huid, onrustige nachten en zichtbare huiduitslag, voelen mensen die ermee te maken hebben zich vaak ook nog eens gestigmatiseerd. Toch is schurft geen zeldzame aandoening: het komt voor in alle leeftijdsgroepen, zelfs bij mensen met een goede persoonlijke hygiëne. Omdat de besmetting vaak plaatsvindt via nauw lichamelijk contact, rijst regelmatig de vraag: is schurft een seksueel overdraagbare infectie (SOA)?
Deze blog geeft je een duidelijk overzicht: Wat is schurft precies? Hoe vindt de besmetting plaats? Wordt schurft als SOA geclassificeerd? En hoe ziet de behandeling eruit? Daarnaast lees je hoe je jezelf kunt beschermen en wanneer het verstandig is om medisch advies in te winnen.
Inhoudsopgave
- Wat is schurft?
- Is schurft een seksueel overdraagbare infectie (SOA)?
- Hoe wordt schurft overgedragen?
- Wie loopt extra risico?
- Hoe wordt schurft behandeld?
- Hoe kun je schurft voorkomen?
Wat is schurft?
Schurft is een parasitaire huidinfectie die wordt veroorzaakt door de schurftmijt (Sarcoptes scabiei var. hominis). ). De vrouwelijke mijten graven zich in de bovenste huidlaag in, waar ze eitjes leggen en zich voortplanten. Dit veroorzaakt een immuunreactie met hevige jeuk en ontstekingsreacties op de huid.
Vooral warme lichaamsdelen worden aangetast, zoals:
- de huid tussen de vingers
- polsen
- oksels
- tepelgebied
- genitale zone
- billen
De symptomen treden meestal niet direct na besmetting op – de incubatietijd (de periode tussen besmetting en het verschijnen van de eerste symptomen) kan één tot zes weken duren.
Typische symptomen van schurft
De klachten worden niet direct veroorzaakt door de mijten zelf, maar door de reactie van het immuunsysteem op hun uitwerpselen en bewegingen in de huid. De meest voorkomende symptomen zijn:
- hevige jeuk, vooral ’s nachts of bij warmte
- roodheid van de huid
- kleine blaasjes of puistjes
- krabwonden, vaak door het intense krabben
- fijne, kronkelende lijntjes op de huid (de zogenoemde mijtgangen), veroorzaakt door het graven van de mijten
Bij herhaalde besmetting kunnen de symptomen sneller en heviger optreden, omdat het lichaam dan al gevoelig is. Vooral bij oudere mensen, mensen met een verzwakt immuunsysteem of jonge kinderen kunnen de symptomen afwijkend of uitgesproken zijn (Cleveland Clinic, 2024).
Is schurft een seksueel overdraagbare infectie (SOA)?
Schurft wordt meestal niet als een klassieke seksueel overdraagbare infectie (SOA) gezien. De reden is dat besmetting niet uitsluitend tijdens seksueel contact plaatsvindt, maar via elk langdurig, nauw huidcontact – bijvoorbeeld samen slapen, knuffelen of ander intensief lichamelijk contact in het dagelijks leven.
Toch is het belangrijk om te weten dat schurft ook tijdens seks overgedragen kan worden, omdat dat vaak gepaard gaat met intens huidcontact. Binnen seksuele relaties is besmetting dus goed mogelijk – vooral bij vaak wisselende partners.
Schurft is dus geen SOA in enge zin, maar kan wel degelijk tijdens seksueel contact worden doorgegeven (MayoClinic, 2022).
Hoe wordt schurft overgedragen?
Schurft wordt overgedragen via nauw, direct huid-op-huidcontact met een besmette persoon. De duur van het contact is doorslaggevend – een korte handdruk is meestal niet voldoende om besmet te raken. Veelvoorkomende manieren van overdracht zijn:
- samen in hetzelfde bed slapen
- intensieve verzorging of langdurig knuffelen
- seksueel contact met veel huidcontact
In zeldzame gevallen kan besmetting ook indirect plaatsvinden – bijvoorbeeld via gedeelde kleding, beddengoed of handdoeken. Omdat de mijten buiten het menselijk lichaam maar beperkt overleven (ongeveer 24–72 uur), komt deze vorm van overdracht minder vaak voor.
Schurft is zeer besmettelijk, vooral binnen huishoudens of gemeenschappelijke instellingen zoals verzorgingshuizen, kinderdagverblijven of opvangcentra voor vluchtelingen. Als het niet wordt herkend en behandeld, kan de infectie zich snel verspreiden (NHS, 2023).
Wie loopt extra risico?
Schurft komt vaker voor in omgevingen waar veel mensen dicht op elkaar leven. Mensen met een verhoogd risico zijn onder andere:
- bewoners van verzorgingshuizen
- mensen in opvangcentra (bijv. asielzoekerscentra)
- dakloze mensen in druk bezette voorzieningen
- huishoudens waarin veel lichamelijk contact voorkomt
- jonge volwassenen met vaak wisselende sekspartners
Nauw huidcontact bevordert de verspreiding van de schurftmijt – ongeacht leeftijd, geslacht of hygiëne (Cleveland Clinic, 2024).
Hoe wordt schurft behandeld?
De standaardbehandeling bestaat uit het aanbrengen van een speciale antiparasitaire crème of zalf, meestal met de werkzame stof permethrine. Deze wordt op het hele lichaam aangebracht – ook op plekken die er op het eerste gezicht normaal uitzien. Belangrijke maatregelen op een rij:
- behandeling van alle nauwe contacten, ook als zij (nog) geen symptomen hebben
- kleding, beddengoed en handdoeken wassen op minimaal 60 °C
- voorwerpen die je niet kunt wassen, minimaal 72 uur in luchtdichte plastic zakken bewaren – zo sterven de mijten af
De behandeling moet consequent en gelijktijdig worden uitgevoerd bij alle betrokken personen om herbesmetting te voorkomen (MayoClinic, 2022).
Hoe kun je schurft voorkomen?
Volledige bescherming tegen schurft is niet altijd mogelijk, maar met een paar eenvoudige maatregelen kun je het risico aanzienlijk verkleinen:
- vermijd nauw huidcontact met besmette personen, vooral tijdens de besmettelijke fase
- let op hygiëne in het dagelijks leven, vooral bij het delen van textiel
- praat in intieme relaties open over symptomen of mogelijke infecties
- controleer je huid regelmatig, vooral na contact met besmette personen
Schurft is vervelend, maar goed te behandelen als je het op tijd herkent en de behandeling serieus neemt (CDC, 2024).
Bronnen
Preventing Scabies | Parasites – Scabies. (2023, December 18). CDC. Retrieved July 21, 2025, from https://www.cdc.gov/scabies/prevention/index.html
Scabies. (n.d.). NHS. Retrieved July 21, 2025, from https://www.nhs.uk/conditions/scabies/
Scabies: Causes, Symptoms, Treatment & Prevention. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved July 21, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4567-scabies
Scabies – Symptoms and causes. (2022, July 28). Mayo Clinic. Retrieved July 21, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/scabies/symptoms-causes/syc-20377378
