SOA uitgelegd: Wat is chancroïde?

De meeste mensen hebben er nog nooit van gehoord – totdat ze het oplopen. Chancroïde is een zeldzame maar agressieve seksueel overdraagbare infectie die al binnen drie dagen na contact kan ontstaan. Het verspreidt zich snel, veroorzaakt hevige klachten en maakt de weg vrij voor andere infecties. Het goede nieuws? Het is volledig te genezen, mits je de signalen herkent en snel handelt. Lees verder om te ontdekken hoe je jezelf en je partners kunt beschermen.

Inhoudsopgave

• Wat is chancroïde?
• Hoe raak je besmet?
• Symptomen en verschijnselen
• Complicaties bij onbehandelde infectie
• Diagnose
• Behandeling
• Preventie

Wat is chancroïde?

Chancroïde is een seksueel overdraagbare infectie (SOA) die wordt veroorzaakt door de bacterie Haemophilus ducreyi. Het tast voornamelijk het genitale gebied aan en wordt overgedragen via direct seksueel contact met een besmet persoon.

Hoewel chancroïde in veel ontwikkelde landen relatief zeldzaam is, blijft het een probleem voor de volksgezondheid in bepaalde delen van de wereld. Het risico is vooral hoog in Zuidoost-Azië, India en delen van Afrika en Latijns-Amerika.

Bron: Queensland Government, 2023

Hoe raak je besmet?

Chancroïde wordt vooral verspreid via seksueel contact met een besmet persoon. De bacterie dringt het lichaam binnen via kleine scheurtjes in de huid of slijmvliezen tijdens vaginale, anale of orale seks. Direct contact met het zweer of de pus is de belangrijkste overdrachtsroute.

Manieren waarop het kan worden overgedragen:

• Vaginale, anale of orale seks met een besmette partner
• Huid-op-huidcontact met chancroïde-zweren of afscheiding
• Zelden via besmette handen of voorwerpen in het genitale gebied (fomietoverdracht is ongebruikelijk)

Mensen met meerdere seksuele partners, inconsistent condoomgebruik of seks in gebieden waar chancroïde vaker voorkomt, lopen meer risico.

Bron: Illinois Department of Public Health, n.d.

Symptomen en verschijnselen

De incubatietijd (de periode tussen besmetting en het ontwikkelen van symptomen) is meestal 3–7 dagen (en tot 35 dagen) na seksueel contact met een besmet persoon.

Belangrijkste symptomen:

• Pijnlijke genitale zweren met een zachte basis en scherpe, ondermijnde randen
• Eén of meerdere zweren (vaak op geslachtsdelen, perineum of binnenkant dijen)
• Grijze of gele etterige afscheiding uit de basis van de zweer
• Roodheid en zwelling rond de zweer
• Gevoelige, vergrote lieslymfeklieren (een- of tweezijdig)
• Bubonen (met pus gevulde lymfeklierzwellingen) die kunnen openbreken
• Pijn bij het plassen (dysurie)
• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap
• Lichte koorts of een ziek gevoel (minder vaak)

Bronnen: Morris, R., n.d.; Cleveland Clinic, n.d.

Complicaties bij onbehandelde infectie

Onbehandelde chancroïde-zweren kunnen één tot drie maanden aanhouden, gemakkelijk bloeden en aanzienlijke pijn veroorzaken. In ongeveer de helft van de gevallen ontwikkelen zich binnen één tot twee weken pijnlijke zwellingen in de lies (bubonen), die kunnen openbreken, pus afscheiden en het risico op een secundaire infectie vergroten. De ziekte kan littekens achterlaten en verhoogt het risico op het oplopen van hiv doordat het een toegangspoort voor het virus vormt (Ngan, V., & Renaud, N., n.d.).

Diagnose

De diagnose van chancroïde begint met een lichamelijk onderzoek door een zorgverlener, waarbij wordt gelet op het uiterlijk van de zweren en eventuele gezwollen lymfeklieren in de lies. Omdat de symptomen van chancroïde lijken op die van andere soa’s (zoals syfilis), zijn vaak laboratoriumtests nodig om de oorzaak te bevestigen (NCBI, n.d.).

Tests kunnen zijn:

• Uitstrijk van de zweer om Haemophilus ducreyi op te sporen via kweek of moleculaire tests (zoals PCR)
• Bloedonderzoek om andere soa’s uit te sluiten (bijvoorbeeld syfilis en hiv)
• Aspiratie van de lymfeklieren als er builens (gezwollen ontstoken lymfeklieren) aanwezig zijn, om pus te verzamelen voor testen.

Bron: Alfa M. et al, 2005.

Voor een handige en discrete optie kun je ook gebruikmaken van producten van Homed-IQ om eenvoudig en anoniem vanuit huis op soa’s te testen – met privacy en betrouwbare resultaten.

Behandeling

Als je vermoedt dat je chancroïde hebt of contact hebt gehad met een besmette partner, ga dan snel naar je huisarts voor een juiste diagnose, goede behandeling en tests op andere soa’s. Vroege behandeling versnelt het herstel, voorkomt complicaties en stopt verdere verspreiding.

Chancroïde is volledig te genezen met de juiste antibiotica, die Haemophilus ducreyi doden en de genezing van de zweren bevorderen. Vaak voorgeschreven antibiotica zijn azitromycine, ceftriaxon, ciprofloxacine en erytromycine. Na behandeling verdwijnen de bacteriën en genezen de zweren. Een nieuwe besmetting kan echter optreden als je opnieuw wordt blootgesteld aan de bacterie. Daarom is het belangrijk om de volledige kuur af te maken en ervoor te zorgen dat al je recente seksuele partners ook worden behandeld.

Seksuele partners moeten ook worden onderzocht en behandeld, zelfs als ze geen symptomen hebben, om herinfectie of verdere verspreiding te voorkomen. Beide partners moeten afzien van seks totdat alle zweren volledig zijn genezen en de behandeling is afgerond.

Bron: Cleveland Clinic, n.d.

Preventie

De volgende strategieën helpen je om het risico op het krijgen of verspreiden van een soa zoals chancroïde te verkleinen:

• Gebruik altijd en op de juiste manier condooms tijdens seks
• Beperk het aantal seksuele partners
• Vermijd seksueel contact met partners die symptomen van een soa hebben
• Laat je regelmatig testen op soa’s, vooral als je meerdere partners hebt of in/naar gebieden reist met een hoge prevalentie
• Zorg voor snelle diagnose en behandeling bij jezelf en je seksuele partners als er een infectie is
• Praat openlijk over seksuele gezondheid met je partners

Bron: CDC, 2024.

Samenvatting

Chancroïde is een zeldzame maar te genezen soa, veroorzaakt door de bacterie Haemophilus ducreyi. Het wordt verspreid via seksueel contact en kan binnen 3–7 dagen pijnlijke genitale zweren en gezwollen lymfeklieren veroorzaken. Hoewel het zeldzaam is in ontwikkelde landen, komt het nog steeds voor in delen van Afrika, Azië, het Caribisch gebied en de Amerika’s. Snelle diagnose en behandeling met antibiotica kunnen de infectie genezen, complicaties voorkomen en verdere overdracht stoppen. Veiliger vrijen en het behandelen van alle seksuele partners zijn essentieel om de infectie te voorkomen.

Bronnen

Alfa M. (2005). The laboratory diagnosis of Haemophilus ducreyi. The Canadian journal of infectious diseases & medical microbiology = Journal canadien des maladies infectieuses et de la microbiologie medicale, 16(1), 31–34. https://doi.org/10.1155/2005/851610

CDC. (2024, April 9). How to Prevent STIs | STI. CDC. Retrieved August 13, 2025, from https://www.cdc.gov/sti/prevention/index.html

Cleveland Clinic. (n.d.). Chancroid (Soft Chancre): Causes, Symptoms & Treatment. Cleveland Clinic. Retrieved August 13, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22444-chancroid-soft-chancre

Illinois Department of Public Health. (n.d.). Chancroid. Illinois Department of Public Health. Retrieved August 13, 2025, from https://dph.illinois.gov/topics-services/diseases-and-conditions/stds/chancroid.html

Morris, S. R. (n.d.). Chancroid – Infections – MSD Manual Consumer Version. MSD Manuals. Retrieved August 13, 2025, from https://www.msdmanuals.com/home/infections/sexually-transmitted-infections-stis/chancroid

NCBI. (n.d.). Chancroid – StatPearls. NCBI. Retrieved August 13, 2025, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513331/#

Ngan, V., & Renaud, N. (n.d.). Chancroid: Symptoms, Diagnosis, and Treatment — DermNet. DermNet. Retrieved August 13, 2025, from https://dermnetnz.org/topics/chancroid

Queensland Government. (2023, March 2). Chancroid | Health and wellbeing. Queensland Government. Retrieved August 13, 2025, from https://www.qld.gov.au/health/condition/infections-and-parasites/sexually-transmissible-infections/chancroid