Soa’s: hoe breng je het ter sprake?

Over seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) praten kan ongemakkelijk of zelfs beangstigend zijn – zeker in een nieuwe relatie. Toch is het een belangrijke stap om je eigen seksuele gezondheid te beschermen en vertrouwen in de relatie op te bouwen.

In dit artikel lees je waarom het zo belangrijk is om over soa’s te praten, wanneer het juiste moment daarvoor is, hoe je je kunt voorbereiden en hoe je het onderwerp op een zorgzame en eerlijke manier kunt aankaarten – of je elkaar nu net leert kennen of al lang een stel bent.

Inhoudsopgave

• Waarom is het belangrijk om over soa’s te praten?
• Wanneer is het juiste moment voor het gesprek?
• Hoe bereid je je voor op het gesprek?
• Tips voor een open en respectvol gesprek
• Wat te doen als een van jullie een soa heeft?
• Veelgestelde vragen (FAQ)

Waarom is het belangrijk om over soa’s te praten?

Veel seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia, gonorroe, HPV, herpes of hiv kunnen lange tijd zonder duidelijke symptomen aanwezig zijn. Dat betekent dat iemand zich gezond voelt, maar de infectie toch kan doorgeven. Juist omdat je een besmetting niet altijd opmerkt, is een open gesprek over soa’s een belangrijk onderdeel van preventie – net als regelmatige tests en beschermingsmaatregelen.

Een gesprek over soa’s…

• beschermt jou en je partner tegen een mogelijke besmetting of overdracht.
• zorgt voor duidelijkheid en vertrouwen.
• laat zien dat je jouw eigen gezondheid en die van je partner belangrijk vindt.

Bron: Craig-Kuhn et al., 2021

Wanneer is het juiste moment voor het gesprek?

Het “perfecte moment” bestaat niet – maar er zijn situaties waarin het extra verstandig is om het onderwerp aan te snijden:

• Voor de eerste keer seks met een nieuwe partner: zo creëer je vanaf het begin veiligheid en vertrouwen.
• Als je samen besluit om geen condooms meer te gebruiken: het risico op een besmetting stijgt, waardoor een open gesprek belangrijk is.
• Na een positieve soa-test of een risicocontact: zo kunnen jullie samen verantwoordelijk handelen.
• Bij de overgang van een open naar een monogame relatie: een gesprek of een gezamenlijke test kan het vertrouwen versterken.

Het is belangrijk om het onderwerp in een rustige, private omgeving te bespreken – niet tussen neus en lippen door of in een stressvolle situatie (Cleveland Clinic, 2021).

Belangrijk bij een positieve testuitslag

Als bij jou een seksueel overdraagbare aandoening is vastgesteld, moeten ook eerdere sekspartners geïnformeerd worden – zelfs als er geen nauw contact meer is. Alleen zo kunnen ook zij zich laten testen (en eventueel behandelen) en wordt verdere verspreiding voorkomen. Als je het moeilijk vindt om direct contact op te nemen, kun je ook gebruikmaken van anonieme meldingsdiensten.

Hoe bereid je je voor op het gesprek?

Een goede voorbereiding helpt je om het onderwerp open en met vertrouwen te bespreken:

• Kennis opfrissen: Lees je in over soa’s, overdracht en behandelmogelijkheden.
• Je eigen gezondheidsstatus checken: Denk terug aan je laatste test – of laat je opnieuw testen.
• Gespreksopening bedenken: Formuleer van tevoren hoe je het onderwerp op een gevoelige en respectvolle manier wilt aankaarten.
• Openstaan voor reacties: Houd er rekening mee dat er vragen of onzekerheden kunnen komen – reageer daarop met begrip.

Deze vragen kunnen tijdens het gesprek helpen:

• Zijn jullie allebei recent getest op de belangrijkste soa’s?
• Zijn er actuele testresultaten – of zou een gezamenlijke test nuttig zijn?
• Willen jullie in de toekomst zonder condooms vrijen – en onder welke voorwaarden voelen jullie je daar allebei veilig bij?
• Zijn er bekende infecties waar open over gesproken moet worden?
• Waren er in het verleden risicosituaties die relevant kunnen zijn?
• Hoe gaan jullie om met eventuele onzekerheden of angsten?
• Welke anticonceptiemethoden willen jullie gebruiken – en hoe betrouwbaar zijn die voor zowel zwangerschap als soa-preventie?

Bronnen: Cleveland Clinic, 2023; Pfeiffer, 2017

Tips voor een open en respectvol gesprek

Als je soa’s wilt bespreken, helpt het om duidelijk maar met empathie te formuleren.

Mogelijke gesprekopeningen:

• “Ik vind dat we, voordat we met elkaar naar bed gaan, open moeten praten over seksueel overdraagbare aandoeningen.”
• “Ik heb me laatst laten testen op soa’s, gewoon om zeker te zijn. Ik zou het fijn vinden als we dat allebei doen – wat vind jij?”
• “Als we geen condooms meer willen gebruiken, is het voor mij belangrijk dat we eerst allebei onze soa-status kennen.”
• “Ik heb in het verleden onbeschermde seks gehad – daarom wil ik zeker weten dat ik niets doorgeef. Voor mij zou een test de volgende stap zijn.”
• “Het gaat mij niet om controle of wantrouwen – ik wil gewoon verantwoord met onze gezondheid omgaan.”

Vermijd:

• Beschuldigingen (“Jij hebt vast iets opgelopen…”)
• Ironie of grappen maken als er onzekerheid bestaat
• Druk of emotionele chantage

Bron: Cleveland Clinic, 2021

Wat te doen als een van jullie een soa heeft?

Een positieve testuitslag kan in eerste instantie onzekerheid geven – maar veel infecties zijn goed te behandelen en volledig te genezen. Andere, zoals hiv of herpes, zijn niet te genezen, maar wel goed onder controle te houden.

Zo pak je het het beste aan:

• Praat open en eerlijk over de uitslag.
• Informeer je samen over de infectie.
• Laat je medisch onderzoeken en behandelen indien nodig.
• Vermijd onbeschermde seks tijdens de behandeling.
• Doe na afloop van de behandeling een hertest.
• Stop nooit zelfstandig met de behandeling – ook niet als je geen klachten meer hebt. Veel soa’s verlopen zonder symptomen, maar kunnen toch besmettelijk blijven of gezondheidsproblemen veroorzaken.

Bron: CDC, 2024

Soa-test voor thuis

Met een soa-thuistest van Homed-IQ kun je jezelf eenvoudig testen – discreet, snel en betrouwbaar. Het monster wordt geanalyseerd in een gecertificeerd partnerlaboratorium en je krijgt de uitslag gemakkelijk online – zonder dat je naar een arts hoeft.

Veelgestelde vragen (FAQ)

Welke soa’s komen het meest voor?
Chlamydia, gonorroe, syfilis, trichomoniasis, herpes, HPV en hiv.

Hoe vaak moet je je laten testen op soa’s?
De aanbevolen frequentie hangt af van je persoonlijke risicoprofiel:

• Bij wisselende sekspartners: elke 3–6 maanden
• In een vaste monogame relatie: aan het begin van de relatie en na risicosituaties
• Bij klachten (bijv. afscheiding, pijn, huidveranderingen): direct laten testen
• Voor bepaalde risicogroepen (bijv. MSM, vaak wisselende partners): regelmatige routine-tests worden aangeraden

Welke infecties verlopen vaak zonder symptomen?
Chlamydia, gonorroe, HPV en hiv kunnen lange tijd zonder klachten aanwezig zijn – en toch worden doorgegeven.

Hoe lang na seks moet je een soa-test doen?

• Chlamydia en gonorroe: ongeveer 3 weken na risicocontact
• Hiv: op zijn vroegst na 6 weken (afhankelijk van de testmethode)

Hoe kan ik eerdere partners informeren – ook anoniem?
Dat kan via de GGD of via gespecialiseerde online diensten die anonieme meldingen aanbieden.

Bronnen

Kissinger, P. (n.d.). Sex education and STI fatalism, testing and infection among young African American men who have sex with women. Retrieved August 24, 2025, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8411927/

Next steps after testing positive for gonorrhea or chlamydia. (2024, April 9). CDC. Retrieved August 24, 2025, from https://www.cdc.gov/sti/testing/next-steps-after-testing-positive-for-gonorrhea-or-chlamydia.html

Sexually Transmitted Infections (STIs): Sexually Transmitted Diseases (STDs). (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved August 24, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9138-sexually-transmitted-diseases–infections-stds–stis

Telling Your Partner You Have an STI. (2021, July 21). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved August 24, 2025, from https://health.clevelandclinic.org/h-how-to-tell-your-partner-you-have-an-std

Telling Your Partner You Have an STI. (2021, July 21). Cleveland Clinic Health Essentials. Retrieved August 24, 2025, from https://health.clevelandclinic.org/h-how-to-tell-your-partner-you-have-an-std