Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Diabetes is een van de snelst groeiende gezondheidsproblemen van onze tijd. Over de hele wereld leven steeds meer mensen met deze chronische aandoening die het vermogen van het lichaam om de bloedsuikerspiegel te reguleren aantast. Uit een nieuwe wereldwijde studie in 204 landen tussen 2000 en 2023 blijkt dat in 2023 bijna de helft van alle mensen met diabetes niet wist dat ze de aandoening hadden. En zelfs onder degenen die wel een diagnose kregen en behandeld werden, lukte het slechts een minderheid om hun bloedsuiker optimaal onder controle te houden (Stafford, L. K., et al 2025). In dit artikel lees je waarom diabetes vaak onopgemerkt blijft, wat de gevolgen zijn van een late diagnose, en hoe je de waarschuwingssignalen vroeg kunt herkennen.
Inhoudsopgave
- Wat is diabetes?
- Waarom wordt diabetes zo vaak niet herkend?
- Ken jij je risico op diabetes?
- Veelvoorkomende signalen van diabetes om op te letten
- Manieren om je risico op diabetes te verlagen
- Samenvatting
Kijkend naar gegevens uit 204 landen tussen 2000 en 2023, schatten onderzoekers dat in 2023 slechts zo’n 56% van de volwassenen met diabetes gediagnosticeerd was. Dat betekent dat bijna de helft niet wist dat ze de ziekte hadden. Van degenen die wel gediagnosticeerd waren, kreeg ongeveer 9 op de 10 behandeling, maar slechts 4 op de 10 behandelde patiënten bereikte een optimale bloedsuikercontrole. Simpel gezegd: wereldwijd was slechts 1 op de 5 mensen met diabetes zowel gediagnosticeerd als goed behandeld. Deze bevindingen benadrukken de dringende noodzaak van vroegere tests en betere langdurige zorg (Stafford, L. K., et al 2025).
Wat is diabetes?
Diabetes is een aandoening waarbij het lichaam de bloedsuiker (glucose) niet goed kan reguleren. Dit gebeurt omdat insuline – het hormoon dat suiker uit het bloed naar je cellen brengt voor energie – ontbreekt of niet goed werkt:
- Type 1-diabetes: Een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de insulineproducerende cellen in de alvleesklier vernietigt. Zonder insuline stijgt de bloedsuiker. Dit type begint meestal in de kindertijd of vroege volwassenheid, maar kan op elke leeftijd voorkomen.
- Type 2-diabetes: De meest voorkomende vorm. Hierbij maakt het lichaam niet genoeg insuline en/of reageren de cellen er niet goed op (insulineresistentie). Het komt vooral voor bij volwassenen, maar wordt steeds vaker gezien bij kinderen en tieners.
- Prediabetes: Een voorstadium van type 2-diabetes, waarbij de bloedsuiker hoger is dan normaal, maar nog niet hoog genoeg voor een officiële diabetesdiagnose.
Bron: Cleveland Clinic, 2023
Waarom goede diabeteszorg belangrijk is
Zoals eerder genoemd, is wereldwijd slechts 1 op de 5 mensen met diabetes zowel gediagnosticeerd als goed behandeld (Stafford, L. K., et al 2025). Wanneer diabetes niet wordt ontdekt of slecht wordt gecontroleerd, kan dit het lichaam ongemerkt beschadigen en het risico op ernstige complicaties vergroten, zoals:
- Hart- en vaatziekten (hartaanvallen, beroertes)
- Nierziekte
- Zenuwschade en voetproblemen
- Oogproblemen en verlies van gezichtsvermogen
- Tandvleesaandoeningen
Bron: NHS, 2025
Een diabetesdiagnose kan overweldigend voelen, maar met de juiste zorg is het goed te managen. Veel mensen, waaronder acteur Tom Hanks, leven goed met de aandoening. Het echte gevaar schuilt in niet-herkende of slecht gecontroleerde diabetes, wat kan leiden tot ernstige ziekte of zelfs de dood. Zo stierf zanger Johnny Cash aan complicaties gerelateerd aan diabetes (PESAU, n.d.).
Waarom wordt diabetes zo vaak niet herkend?
Het onderzoek liet ook opvallende regionale verschillen zien: de hoogste diagnosetarieven in Noord-Amerika met hoog inkomen, de hoogste behandelingspercentages in Azië-Pacific met hoog inkomen, en de beste bloedsuikercontrole in Zuid-Latijns-Amerika (Stafford, L. K., et al 2025). Deze patronen tonen hoe toegang tot zorg en bewustzijn de uitkomsten sterk beïnvloeden.
Op individueel niveau zijn er meerdere redenen waarom diabetes vaak onopgemerkt blijft:
- Stille symptomen: in een vroeg stadium veroorzaakt diabetes vaak nauwelijks merkbare klachten.
- Langzame ontwikkeling: vooral type 2 ontwikkelt zich geleidelijk, waardoor veranderingen moeilijk opvallen.
- Gebrek aan routinecontroles: vooral bij jongere volwassenen of mensen die zelden naar de dokter gaan.
- Beperkte toegang tot zorg: in sommige regio’s (bijvoorbeeld lage- en middeninkomenslanden) is testen en behandelen niet eenvoudig beschikbaar.
- Gebrek aan kennis en bewustzijn: mensen herkennen de risicofactoren of vroege signalen niet.
- Sociale en culturele drempels: stigma, kosten of gebrek aan gezondheidseducatie kunnen mensen ervan weerhouden hulp te zoeken.
Bronnen: Pengpid, S. et al., 2022; Young Choi, J., et al., 2024; Abate, T. W., et al., 2024; Sagesaka, H. et al., 2018
Ken jij je risico op diabetes?
Type 1-diabetes ontstaat door een auto-immuunreactie die de insulineproducerende cellen vernietigt en kan momenteel niet worden voorkomen. Prediabetes en type 2-diabetes delen dezelfde risicofactoren, waarbij prediabetes de kans op type 2 verder vergroot:
| Risicofactoren van Type 1-diabetes | Risicofactoren van Prediabetes / Type 2-diabetes |
| Een ouder of broer/zus met type 1-diabetes hebben Leeftijd: ontstaat meestal bij kinderen, tieners of jonge volwassenen; maar kan op elke leeftijd voorkomen Etniciteit: in de Verenigde Staten ontwikkelen witte mensen vaker type 1-diabetes dan Afro-Amerikanen en mensen met een Spaanse of Latijns-Amerikaanse achtergrond | Overgewicht of obesitas hebben Lichamelijk inactief zijn (minder dan 3 keer per week actief) Voedingsgerelateerde risico’s (bijvoorbeeld te weinig groente- en fruitinname) Roken >45 jaar of ouder zijn Een ouder of broer/zus met type 2-diabetes hebben Zwangerschapsdiabetes hebben gehad of een baby van meer dan 4 kg hebben gekregen Etniciteit: Afro-Amerikanen, Latijns-Amerikanen, inheemse Amerikanen, Alaska Natives, inwoners van de Pacifische eilanden of Aziatisch-Amerikanen hebben een hoger risico |
Bron: CDC, 2024
Veelvoorkomende signalen van diabetes om op te letten
Diabetes kan soms stil zijn, maar veelvoorkomende signalen zijn onder meer:
- Toegenomen dorst
- Vaak plassen
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Ketonen in de urine
- Vermoeidheid en zwakte
- Prikkelbaarheid of stemmingswisselingen
- Wazig zicht
- Wonden die langzaam genezen
- Veel infecties (tandvlees, huid, vaginale)
Bron: Mayo Clinic, 2024
Wanneer naar de dokter?
Zoals de studie liet zien, is slechts ongeveer de helft van de mensen met diabetes gediagnosticeerd, en slechts 1 op de 5 zowel gediagnosticeerd als goed behandeld (Stafford, L. K., et al 2025). Om te voorkomen dat je tot deze verborgen groep behoort, is het belangrijk om naar een arts te gaan als je:
- Een of meer van de genoemde symptomen hebt
- Meerdere risicofactoren hebt
- Al diabetes hebt en merkt dat je controle slechter wordt of nieuwe klachten krijgt
Zelfs zonder symptomen moeten volwassenen vanaf hun 40e elke drie jaar hun risico op type 2-diabetes laten controleren.
Bron: Healthdirect Australia, 2024
Manieren om je risico op diabetes te verlagen
Het goede nieuws: eenvoudige dagelijkse stappen kunnen je risico verlagen en diabetes helpen managen:
- Blijf actief: regelmatige beweging helpt je bloedsuiker te reguleren.
- Eet gevarieerd: beperk toegevoegde suikers, geraffineerde koolhydraten en focus op volwaardige voeding.
- Beperk alcohol, stop met roken.
- Gezond gewicht: zelfs een klein beetje afvallen kan al verschil maken.
- Laat je regelmatig testen: een simpele bloedtest kan diabetes of prediabetes opsporen.
Bron: Healthdirect Australia, 2024
Om testen makkelijker te maken, kun je met de Homed-IQ Diabetes Test je (langetermijn) bloedsuikerstatus (HbA1c) snel en gemakkelijk thuis controleren.
Samenvatting
Diabetes neemt wereldwijd toe, en uit het nieuwste onderzoek blijkt dat bijna de helft van de mensen met de aandoening nog geen diagnose heeft. Zelfs onder degenen die behandeld worden, bereikt slechts een klein deel een goede controle. De boodschap is duidelijk: bewustzijn, vroege screening en goede zorg maken een groot verschil. Als je risico loopt of symptomen opmerkt, wacht dan niet en bespreek een test met een zorgverlener.
Bronnen
Abate, T. W., Genanew, A., Gedamu, H., Tegenaw, A., Ayalew, E., Berhie, A. Y., Ergetie, T., & Shibesh, B. F. (2024). Unmasking the silent epidemic: a comprehensive systematic review and meta-analysis of undiagnosed diabetes in Ethiopian adults. Frontiers in endocrinology, 15, 1372046. https://doi.org/10.3389/fendo.2024.1372046
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2024, May 15). Diabetes risk factors. Retrieved September 15, 2025, from https://www.cdc.gov/diabetes/risk-factors/index.html
Cleveland Clinic. (2023, February 17). Diabetes: What it is, causes, symptoms, treatment & types. Retrieved September 15, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/7104-diabetes
Healthdirect Australia. (2024). Type 2 diabetes. Retrieved September 15, 2025, from https://www.healthdirect.gov.au/type-2-diabetes#:~:text=type%201%20diabetes.-,What%20are%20the%20symptoms%20of%20type%202%20diabetes?,having%20wounds%20that%20heal%20slowly
Mayo Clinic Staff. (2024). Diabetes – Symptoms and causes. Mayo Clinic. Retrieved September 15, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/symptoms-causes/syc-20371444
NHS. (2025, June 26). Diabetes. Retrieved September 15, 2025, from https://www.nhs.uk/conditions/diabetes
PESAU. (n.d.). Celebrities with diabetes. https://www.pesau.net.au/celebrities-with-diabetes/
Stafford, L. K., Gage, A., Xu, Y. Y., Conrad, M., Beltran, I. B., Boyko, E. J., … & Ong, K. L. (2025). Global, regional, and national cascades of diabetes care, 2000–23: a systematic review and modelling analysis using findings from the Global Burden of Disease Study. The Lancet Diabetes & Endocrinology.
Pengpid, S., Peltzer, K. Prevalence and correlates of undiagnosed, diagnosed, and total type 2 diabetes among adults in Morocco, 2017. Sci Rep 12, 16092 (2022). https://doi.org/10.1038/s41598-022-20368-4
Sagesaka, H., Sato, Y., Someya, Y., Tamura, Y., Shimodaira, M., Miyakoshi, T., Hirabayashi, K., Koike, H., Yamashita, K., Watada, H., & Aizawa, T. (2018). Type 2 Diabetes: When Does It Start?. Journal of the Endocrine Society, 2(5), 476–484. https://doi.org/10.1210/js.2018-00071
Young Choi, J., Ali, M. K., & Choi, D. (2024). Determinants of health and mortality in undiagnosed diabetes: A nationally representative US adult, 2011-2020. Diabetes research and clinical practice, 210, 111634. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2024.111634
