Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
TSH (thyroïd stimulerend hormoon) is een van de belangrijkste bloedwaarden om de gezondheid van je schildklier te beoordelen. Of je schildklier nu te langzaam of te snel werkt – veranderingen in de TSH-waarden kunnen tal van klachten veroorzaken en wijzen op verschillende aandoeningen. In dit artikel lees je alles wat je moet weten over TSH: de functies, normale waarden, oorzaken van afwijkingen, veelvoorkomende symptomen en de mogelijkheden voor diagnose.t.
Inhoudsopgave
- Wat is TSH?
- Wat doet het TSH?
- Wat is het verschil tussen TSH en FT4?
- Wat zijn normale TSH-waardes?
- Wat zijn de oorzaken van een te hoge TSH waarde?
- Wat zijn de oorzaken van een te lage TSH waarde?
- Wat kan ik doen bij een te hoge of te lage TSH waarde?
Wat is TSH?
TSH staat voor thyroïd stimulerend hormoon en wordt aangemaakt in de hypofyse. Het stimuleert de schildklier om de schildklierhormonen T3 (trijoodthyronine) en T4 (thyroxine) te produceren. Deze hormonen komen via je bloedbaan in de lichaamscellen terecht en regelen daar de stofwisseling. Schildklierhormonen zijn onmisbaar voor je energiebalans, groei en mentaal welzijn. Wanneer de hoeveelheid schildklierhormonen hoog is, neemt de aanmaak van TSH af. Zijn T3 en T4 juist laag, dan stijgt de productie van TSH. Dit samenspel zorgt voor een hormonale balans (Cleveland Clinic, 2022).
Wat doet het TSH?
TSH regelt de aanmaak van T3 en T4. Deze hormonen hebben invloed op onder andere:
- Het hartritme
- Vetverbranding
- Afbraak van eiwitten
- Botgroei
- Ontwikkeling van de hersenen
- Opname van suiker
- Zuurstofverbruik
Een hoog TSH-gehalte wijst meestal op een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie), waarbij je stofwisseling vertraagd is. Een laag TSH-gehalte duidt vaak op een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie), waarbij je stofwisseling juist versneld is (Endocrine Society).
Wat is het verschil tussen TSH en FT4?
Hoewel TSH en schildklierhormonen met elkaar verbonden zijn, hebben ze verschillende functies:
- TSH wordt aangemaakt in de hypofyse en regelt de productie van de schildklierhormonen.
- T4 (vrij thyroxine) is een voorloperhormoon dat in je lichaamscellen deels wordt omgezet in T3.
- T3 (vrij trijoodthyronine) is de biologisch actieve vorm en regelt het energieverbruik en tal van stofwisselingsprocessen.
Wat zijn normale TSH-waardes?
Over het algemeen ligt een normale TSH-waarde tussen 0,4 – 4,0 mE/L (Wiersinga, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 2003). De referentiewaarden kunnen verschillen per laboratorium en hangen ook af van je leeftijd, geslacht of een zwangerschap.
Wat betekent een hoge TSH waarde?
Een hoge TSH-waarde betekent dat je hypofyse extra TSH aanmaakt, omdat je schildklier te weinig hormonen produceert. Dit wijst op een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie).
Wat betekent een lage TSH waarde?
Een lage TSH-waarde duidt er meestal op dat je schildklier juist te veel hormonen aanmaakt (hyperthyreoïdie). Ook medicijnen of bepaalde levensfasen, zoals een zwangerschap, kunnen voor een lage TSH-waarde zorgen.
Wat zijn de oorzaken van een te hoge TSH waarde?
Veelvoorkomende oorzaken zijn:
- Hashimoto-thyreoïditis (een auto-immuunziekte waarbij je immuunsysteem de schildklier aanvalt)
- Ontsteking van de schildklier na de bevalling
- Schildklieroperaties
- Bestraling in de halsregio
- Medicijnen (bijvoorbeeld lithium of jodiumhoudende middelen)
- Behandeling met radioactief jodium
Vrouwen, oudere mensen en iedereen met een familiegeschiedenis van schildklieraandoeningen lopen meer risico.
Wat zijn de oorzaken van een te lage TSH waarde?
De meest voorkomende oorzaak is de Ziekte van Graves (Morbus Basedow), een auto-immuunziekte waarbij de schildklier wordt gestimuleerd om te veel hormonen aan te maken. Andere mogelijke oorzaken zijn:
- Krop (struma) – vergroting van de schildklier met verhoogde hormoonproductie
- Quervain-thyreoïditis – een pijnlijke, tijdelijke ontsteking van de schildklier
- Pijnloze thyreoïditis – een niet-pijnlijke ontsteking van de schildklier
- Medicijnen of hormonale invloeden (zoals zwangerschap)
Bron: Isala, 2022
De gevolgen van een te hoge TSH waarde
Er zijn meerdere gevolgen merkbaar bij een te hoge TSH waarde en dus traag werkende schildklier (Thuisarts, 2019):
- Snel koud hebben
- Gewichtstoename
- Vermoeidheid
- Trager hartritme
- Verstopping
- Haaruitval
- Bleke huid
- Dikke oogleden
- Groei van schildklier
- Stemverandering
- Onregelmatige menstruatie
De gevolgen van een te lage TSH waarde
Bij een te lage TSH ofwel een te snel werkende schildklier zijn er ook verschillende gevolgen merkbaar:
- Hartkloppingen
- Beven
- Zweten
- Onrustig gevoel
- Vermoeidheid
- Darmproblemen
- Gewichtsverlies
- Warme huid
- Uitpuilende ogen
- Wazig zien
- Onregelmatige menstruatie
- Grote schildklier
Zijn er ziektes gerelateerd aan TSH?
De belangrijkste aandoeningen die met TSH samenhangen zijn:
- Hashimoto-thyreoïditis
- Ziekte van Graves (Morbus Basedow)
- Krop (struma)
- Quervain-thyreoïditis
- Andere schildklierontstekingen
Bron: Nederlands Huisartsen Genootschap
TSH testen
Een thuistest voor TSH is handig als je wilt weten of je schildklierwaarden binnen de normale grenzen liggen. Je neemt een druppel bloed af met een eenvoudige vingerprik. Je monster wordt vervolgens in een gecertificeerd laboratorium onder medisch toezicht onderzocht.
De Homed-IQ Schildklier Bloedtest meet je TSH-waarde en geeft je zo een duidelijk beeld van je schildklierfunctie – gewoon vanuit huis.
Wat kan ik doen bij een te hoge of te lage TSH waarde?
- Te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie): Behandelmogelijkheden zijn medicijnen, radioactieve jodiumtherapie of een operatie.
- Traag werkende schildklier (hypothyreoïdie): Behandeling bestaat uit schildklierhormoonvervanging (bijv. levothyroxine). De werking merk je meestal na enkele weken, waarbij veel klachten duidelijk verbeteren.
Belangrijk: Bespreek afwijkende testresultaten altijd met je huisarts of een endocrinoloog. Alleen medisch onderzoek kan zorgen voor een juiste diagnose en behandeling.
Bronnen
Laboratoriumdiagnostiek | NHG-Richtlijnen. (n.d.). NHG-Richtlijnen. Retrieved August 26, 2025, from https://richtlijnen.nhg.org/landelijke-eerstelijns-samenwerkingsafspraken/laboratoriumdiagnostiek#volledige-tekst-schildklieraandoeningen
7164-Hyperthyreoïdie, te snel werkende schildklier – Zwolle. (n.d.). Isala. Retrieved August 26, 2025, from https://www.isala.nl/patientenfolders/7164-hyperthyreoidie-te-snel-werkende-schildklier/
Thyroid and Parathyroid Hormones. (2022, January 24). Endocrine Society. Retrieved August 26, 2025, from https://www.endocrine.org/patient-engagement/endocrine-library/hormones-and-endocrine-function/thyroid-and-parathyroid-hormones
Thyroid Function Tests. (n.d.). American Thyroid Association. Retrieved August 26, 2025, from https://www.thyroid.org/thyroid-function-tests/
TSH (Thyroid-Stimulating Hormone) Levels: Symptoms. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved August 26, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/23524-thyroid-stimulating-hormone-tsh-levels
