De lever is een complex orgaan dat tal van enzymen produceert, waaronder gamma-glutamyltransferase (GGT). Dit enzym is cruciaal voor het soepel functioneren van je lichaam. Als de GGT-waarden boven het normale niveau stijgen, kan de lever zijn taak niet meer efficiënt vervullen, wat kan leiden tot hart- en vaatziekten en je algehele welzijn kan beïnvloeden. Dit artikel geeft een overzicht van de GGT-waarde, hoe deze gemeten wordt, welke oorzaken er zijn voor een verhoging en waarom het belangrijk is om de waarde te verlagen. Ten slotte worden vijf effectieve natuurlijke methoden besproken om je GGT-waarde te verlagen en je gezondheid te verbeteren.

Inhoudsopgave

• Wat is het GGT-niveau?
• Hoe wordt het GGT-niveau gemeten?
• Oorzaken van een hoog GGT-niveau
• Strategieën om het GGT-niveau te verlagen
• Hoe lang duurt het voor het GGT-niveau daalt?
• Samenvatting

Wat is het GGT-niveau?

GGT is de afkorting voor het enzym gamma-glutamyltransferase. De GGT-waarde is daarom een belangrijke indicator die de concentratie van dit specifieke enzym in het bloed meet. GGT komt in veel organen van het lichaam voor, maar de hoogste concentraties bevinden zich in de lever (MedlinePlus, 2021). Dit enzym dient onder andere als transportmolecuul in het lichaam, waardoor de beweging van andere moleculen mogelijk wordt gemaakt. Daarnaast speelt het een belangrijke rol bij de afbraak van medicijnen en andere gifstoffen. Verhoogde GGT-waarden kunnen verschillende oorzaken hebben en wijzen op aandoeningen (bijvoorbeeld leverziekten), die hieronder nader worden toegelicht (Marcin, 2023).

Hoe wordt het GGT-niveau gemeten?

Het GGT-niveau wordt bepaald door een bloedtest, die in een dokterspraktijk of met behulp van een thuistestset kan worden uitgevoerd. Bij deze test wordt een kleine hoeveelheid bloed afgenomen en in het laboratorium geanalyseerd om de concentratie van het enzym GGT in het bloed te meten. Voor een nauwkeurige diagnose wordt dit enzym vaak in combinatie met meerdere biomarkers, zoals ALT en AST, getest. Regelmatige monitoring en interpretatie van de resultaten zijn belangrijk om vroegtijdig op mogelijke gezondheidsrisico’s te kunnen reageren (Cleveland Clinic, 2021).

Normwaarden voor GGT:

De referentiewaarden kunnen per laboratorium enigszins variëren.

Bron: Cleveland Clinic, 2021

Oorzaken van een hoog GGT-niveau

Om geschikte maatregelen voor behandeling en preventie te kunnen nemen, is het belangrijk de exacte oorzaak van een verhoogd GGT-niveau te kennen. Verhoogde GGT-waarden kunnen door verschillende factoren en gezondheidscondities worden veroorzaakt:

1) Leverziekten en aandoeningen van de galwegen

Leverziekten en aandoeningen van de galwegen Verschillende leverziekten kunnen verhoogde GGT-waarden veroorzaken. Hieronder vallen:

• Leverontsteking (hepatitis), vooral virale hepatitis en alcoholhepatitis.
• Verlittekening van de lever (cirrose).
• Alcoholische leverziekte.
• Niet-alcoholische vervette lever.
• Onvoldoende doorbloeding van de lever, wat leidt tot afsterven van leverweefsel (leverischemie).
• Levertumor of leverkanker.
• Verstopping van de galwegen (cholestase) of ontsteking van de galblaas (cholecystitis).
• Galstenen.

Bronnen: Mei, Y. et al., 2019, Cleveland Clinic, 2021

2) Metabole aandoeningen

Stofwisselingsstoornissen zoals diabetes kunnen een negatieve invloed op de lever hebben en zo het GGT-niveau verhogen (Cleveland Clinic, 2021).

3) Medicatie

Bepaalde medicijnen, vooral diegenen die de lever beïnvloeden, kunnen het GGT-niveau verhogen. Voorbeelden zijn verschillende pijnstillers, anti-epileptica en anti-convulsiva (acetaminophen, carbamazepine, phenytoïne, fenobarbital) (Dugdale, D.C. et al., 2023)

4) Hart- en vaatziekten

Studies hebben aangetoond dat een verhoogd GGT-niveau geassocieerd is met het optreden van hart- en vaatziekten (bijv. chronisch hartfalen of hartdood) (Jiang, S. et al., 2013).

5) Leefstijlfactoren

• Overmatig alcoholgebruik: Ongeveer 75% van de mensen met een alcoholverslaving hebben verhoogde GGT-waarden in het bloed (Cleveland Clinic, 2021). Alcohol kan levercellen beschadigen en leiden tot ontstekingen of levercirrose, wat zich weerspiegelt in verhoogde GGT-waarden.
• Gebrek aan beweging: Overgewicht en obesitas zijn risicofactoren voor verschillende gezondheidsproblemen, waaronder leverziekten, die op hun beurt leiden tot verhoogde GGT-waarden.
• Roken en ongezonde voeding: Roken kan de gezondheid van je lever aanzienlijk schaden, doordat het chronische ontstekingen veroorzaakt die het weefsel beschadigen en de normale functie verstoren. Ook een onevenwichtige voeding heeft een negatieve invloed op de lever. Overmatige consumptie van vet- en suikerrijke voedingsmiddelen kan leiden tot een vervette lever, wat ontstekingen en verlittekening veroorzaakt.

Strategieën om het GGT-niveau te verlagen

Er zijn verschillende natuurlijke manieren om je GGT-niveau te verlagen:

1. Let op een levervriendelijk dieet

Een gerichte voeding kan een cruciale rol spelen bij het verlagen van je GGT-niveau. Hieronder enkele voorbeelden van voedingsmiddelen die je beter kunt vermijden en die juist nuttig zijn.

Deze voedingsmiddelen verlagen bijvoorbeeld de GGT-waarden:

• Groenten en fruit: rode biet, watermeloen, blauwe bessen, grapefruit, druiven, broccoli, wortelen, citrusvruchten, vijgen, bonen
• Granen, noten
• Koffie

Deze voedingsmiddelen verhogen bijvoorbeeld het GGT-gehalte:

• Alcohol
• Rood vlees
• Vette en zoute voedingsmiddelen

Bronnen: Montonen, J. et al., 2013, Salko, E., n.d.

2. Verminder of vermijd alcohol consequent

Bij mensen die dagelijks meer dan acht standaardglazen alcohol (ongeveer twee liter bier) drinken, is het GGT-niveau verhoogd en gemakkelijk te detecteren (Caritas, 2015). Om het GGT-niveau effectief te verlagen, is het belangrijk om het alcoholgebruik te verminderen of idealiter helemaal te vermijden. Stel duidelijke doelen en grenzen voor je alcoholgebruik om je vooruitgang te monitoren en je op je gezondheid te concentreren. Zoek steun bij vertrouwde personen zoals vrienden en familie of een arts om je doelen te bereiken en je alcoholgebruik succesvol te verminderen.

3. Regelmatige lichaamsbeweging

Studies hebben aangetoond dat regelmatige lichaamsbeweging een positief effect heeft op het verlagen van het GGT-niveau en het verbeteren van de algemene gezondheid (Fragala, M. S. et al., 2017). Het wordt aanbevolen om minstens 150 minuten per week matig te bewegen, bijvoorbeeld door te wandelen, fietsen of zwemmen (Bayerisches Ärzteblatt, 2021). Kies activiteiten die je leuk vindt, zodat je gemotiveerd blijft en beweging in je dagelijks leven integreert.

4. Vermijd schadelijke stoffen in het dagelijks leven

Milieuverontreinigingen kunnen de lever zwaar belasten en leiden tot een stijging van het GGT-niveau. Om je GGT-niveau te verlagen, is het daarom belangrijk om contact met schadelijke chemicaliën te minimaliseren:

• Vermijd chemicaliën (pesticiden en oplosmiddelen): Studies hebben aangetoond dat uitgebreide blootstelling aan pesticiden negatieve effecten op het GGT-niveau kan hebben en de lever zwaar kan belasten. Als je bijvoorbeeld in de landbouw werkt en aan pesticiden wordt blootgesteld, zorg dan voor beschermende maatregelen (Shamsudin, S. B. et al., 2014).
• Vermijd luchtvervuiling: Blootstelling aan slechte luchtkwaliteit kan leiden tot verhoogde GGT-waarden. Let op een goede luchtkwaliteit en gebruik indien nodig een luchtreiniger om schadelijke stoffen uit de lucht te filteren (Wirsching, J. et al., 2023).
• Vermijd lood en cadmium: Studies hebben aangetoond dat hoge blootstellingen aan metalen (zoals cadmium en lood) risicofactoren kunnen zijn voor leverfunctiestoornissen (Yan, J. et al., 2022).

5. Ärztliche Untersuchung

Regelmatige gezondheidscontroles zijn belangrijk om je algemene gezondheid en in het bijzonder je GGT-niveau in de gaten te houden. Door regelmatige controles thuis of bij de dokter kun je vroegtijdig tekenen van leverproblemen of andere gezondheidsproblemen herkennen. Zo kun je je leefgewoonten gericht aanpassen en indien nodig een behandeling starten. Als je medicijnen of supplementen gebruikt, vraag dan je arts of deze je GGT-niveau kunnen beïnvloeden. Door deze preventieve maatregelen kun je de gezondheid van je lever actief ondersteunen en op lange termijn bevorderen.

Om gezondheidscomplicaties te voorkomen, moet het GGT-gehalte regelmatig worden gecontroleerd. Met de leverfunctietest van Homed-IQ kunt u GGT, ALT, ALP en bilirubine eenvoudig thuis meten. De test geeft informatie over uw leverfunctie en helpt bij het vroegtijdig opsporen van ziekten. Voor een uitgebreidere analyse biedt de test voor lever- en nierbeschadiging aanvullende markers zoals creatinine, eGFR en albumine. Zo houdt u uw gezondheid proactief in de gaten en verbetert u uw levenskwaliteit op de lange termijn.

Hoe lang duurt het voor het GGT-niveau daalt?

Hoe snel het GGT-gehalte daalt, hangt af van de oorzaak. De halfwaardetijd bedraagt 14-26 dagen, zodat de waarde na 2-3 weken kan halveren. Na het stoppen met alcoholgebruik normaliseert het GGT-gehalte meestal binnen 4-5 weken. Bij levergerelateerde oorzaken kan het langer duren – hier zijn regelmatige medische controles belangrijk om het verloop te volgen (Dixit, S. et al., 2015).

Samenvatting

Gamma-glutamyltransferase (GGT) is een enzym dat in hoge concentraties vooral in de lever voorkomt. Verhoogde GGT-waarden kunnen wijzen op leverproblemen, hart- en vaatziekten, stofwisselingsstoornissen of overmatig alcoholgebruik. Om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen, is het belangrijk om je GGT-niveau te verlagen of te zorgen dat het niet stijgt. Natuurlijke methoden om het GGT-niveau te verlagen zijn een levervriendelijke voeding, het vermijden van alcohol, regelmatige lichaamsbeweging, het vermijden van milieuverontreinigingen en regelmatige medische controles. Het verlagen van je GGT-niveau hangt af van de oorzaak en kan weken tot maanden duren.

Bronnen

Bayerisches Ärzteblatt. (2021). WHO-Leitlinien zu körperlicher Aktivität und sitzendem Verhalten. Bayerisches Ärzteblatt. Op 24 juli 2024 ontleend aan https://www.bayerisches-aerzteblatt.de/fileadmin/aerzteblatt/ausgaben/2021/03/einzelpdf/BAB_3_2021_91_93.pdf

Caritas. (2015). Details. Caritas. Op 24 juli 2024 ontleend aan https://www.caritas.de/beitraege/wie-lange-kann-alkohol-im-koerper-nachgewiesen-wer/61749

Cleveland Clinic. (2021). Gamma-Glutamyl Transferase (GGT) Test: What It Is & Results. Cleveland Clinic. Op 24 juli 2024 ontleend aan https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22055-gamma-glutamyl-transferase-ggt-test

Dixit, S., Singh, P. (2015). Usefulness of Gamma Glutamyl Transferase as Reliable Biological Marker in Objective Corroboration of Relapse in Alcohol Dependent Patients. Journal of clinical and diagnostic research : JCDR, 9(12), VC01–VC04. https://doi.org/10.7860/JCDR/2015/14752.6895

Dugdale, D. C., Berman, J., Dugdale, D., Conaway, B. (2023). Gamma-glutamyl transferase (GGT) blood test. UF Health. Op 24 juli 2024 ontleend aan https://ufhealth.org/conditions-and-treatments/gamma-glutamyl-transferase-ggt-blood-test

Fragala, M. S., Bi, C., Chaump, M., Kaufman, H. W., Kroll, M. H. (2017). Associations of aerobic and strength exercise with clinical laboratory test values. PloS one, 12(10), e0180840. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0180840

Jiang, S., Jiang, D., Tao, Y. (2013). Role of gamma-glutamyltransferase in cardiovascular diseases. Experimental and clinical cardiology, 18(1), 53–56.

Marcin, J. (2023). What Is the Gamma-Glutamyl Transpeptidase (GGT) Test? Healthline. Op 24 juli 2024 ontleend aan https://www.healthline.com/health/gamma-glutamyl-transpeptidase

MedlinePlus. (2021, November 16). Gamma-glutamyl Transferase (GGT) Test. MedlinePlus. Op 24 juli 2024 ontleend aan https://medlineplus.gov/lab-tests/gamma-glutamyl-transferase-ggt-test/

Mei, Y., Chen, L., Zeng, P. F., Peng, C. J., Wang, J., Li, W. P., Du, C., Xiong, K., Leng, K., Feng, C. L., Jia, J. H. (2019). Combination of serum gamma-glutamyltransferase and alkaline phosphatase in predicting the diagnosis of asymptomatic choledocholithiasis secondary to cholecystolithiasis. World journal of clinical cases, 7(2), 137–144. https://doi.org/10.12998/wjcc.v7.i2.137

Montonen, J., Boeing, H., Fritsche, A., Schleicher, E., Joost, H. G., Schulze, M. B., Steffen, A., Pischon, T. (2013). Consumption of red meat and whole-grain bread in relation to biomarkers of obesity, inflammation, glucose metabolism and oxidative stress. European journal of nutrition, 52(1), 337–345. https://doi.org/10.1007/s00394-012-0340-6

Salko, E. (n.d.). 9 Ways To Lower GGT Levels Naturally. Personalabs. Op 24 juli 2024 ontleend aan https://www.personalabs.com/blog/9-ways-to-lower-ggt-levels-naturally/

Shamsudin, S. B. (2014). Effect of pesticides on activities of Alanine aminotransferase (ALAT) and G-glutamyltranspeptidase (GGT) in blood among vegetables farmer in Muar, Johor. Op 24 juli 2024 ontleend aan https://www.researchgate.net/publication/273886635_Effect_of_pesticides_on_activities_of_Alanine_aminotransferase_ALAT_and_G-glutamyltranspeptidase_GGT_in_blood_among_vegetables_farmer_in_Muar_Johor

Wirsching, J., Nagel, G., Tsai, M. Y., de Hoogh, K., Jaensch, A., Anwander, B., Sokhi, R. S., Ulmer, H., Zitt, E., Concin, H., Brunekreef, B., Hoek, G., Weinmayr, G. (2023). Exposure to ambient air pollution and elevated blood levels of gamma-glutamyl transferase in a large Austrian cohort. The Science of the total environment, 883, 163658. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.163658

Yan, J., Zhang, H., Niu, J., Luo, B., Wang, H., Tian, M., Li, X. (2022). Effects of lead and cadmium co-exposure on liver function in residents near a mining and smelting area in northwestern China. Environmental geochemistry and health, 44(11), 4173–4189. https://doi.org/10.1007/s10653-021-01177-6