Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
HDL staat voor high-density lipoproteïne, een type cholesterol dat in je bloed voorkomt. Het is belangrijk voor je hartgezondheid en wordt vaak “goede cholesterol” genoemd. Maar waarom is HDL eigenlijk “goed”, en waarom is het zo belangrijk voor je gezondheid? Lees verder en ontdek alle nuttige informatie.
Inhoudsopgave
- Wat betekent HDL?
- Waarom is HDL-cholesterol belangrijk?
- Wat is een gezoong HDL-waarde?
- Wat zijn de oorzaken van een hoge of lage HDL-waarde?
- Wat zijn de gevolgen van een hoge of lage HDL?
- Hoe kun je je HDL-waarde testen?
- Wat kun je doen als je HDL-cholesterol te laag is?
- Samenvatting
Wat betekent HDL?
High-density lipoproteïne (HDL) is een soort cholesterol die vaak wordt aangeduid als “goede cholesterol”. Het speelt een essentiële rol in het behouden van je hart- en vaatgezondheid doordat het helpt om overtollig cholesterol uit je bloedbaan te verwijderen.
HDL bestaat uit lipiden (vetten) en eiwitten en wordt voornamelijk geproduceerd in de lever en darmen. Deze deeltjes circuleren in je bloed en voeren overtollig cholesterol weg uit de bloedvaten, terug naar de lever, waar het wordt afgebroken en uit het lichaam verwijderd.
In tegenstelling tot low-density lipoproteïne (LDL) – ook wel “slechte cholesterol” genoemd – verlaagt HDL het risico op atherosclerose (ophoping van plaque in de bloedvaten), een beroerte en hartziekten.
Bron: Hartstichting.
Waarom is HDL-cholesterol belangrijk?
HDL-cholesterol werkt als een soort opruimsysteem voor je bloedvaten. Het helpt om:
- Overtollig cholesterol uit de vaatwanden te verwijderen
- Cholesterol naar de lever te transporteren zodat het daar wordt afgebroken
- Het risico op verstopte bloedvaten en hart- en vaatziekten te verlagen
- Sommige negatieve effecten van LDL (“slechte” cholesterol) te compenseren
Hoewel een hoog HDL-gehalte over het algemeen als positief wordt gezien, kunnen zeer hoge waarden (vooral boven de 2,5 mmol/L of 97 mg/dL) ook gepaard gaan met bepaalde gezondheidsrisico’s, vooral bij mensen met andere onderliggende aandoeningen zoals chronische ontstekingen of hoge bloeddruk. Raadpleeg altijd een arts om je resultaten goed te interpreteren.
Wat is een gezond HDL-gehalte?
Hieronder zie je de normale en afwijkende HDL-cholesterolwaarden voor volwassenen, die verschillen per geslacht:
| Groep | Laag HDL | Normaal HDL | Hoog HDL |
|---|---|---|---|
| Volwassen mannen | Lager dan 40 mg/dL | 40 tot 80 mg/dL | Hoger dan 80 mg/dL |
| Volwassen vrouwen | Lager dan 50 mg/dL | 50 tot 80 mg/dL | Hoger dan 80 mg/dL |
| Kinderen/tieners | — | 45 tot 80 mg/dL | Hoger dan 80 mg/dL |
Bron: Cleveland Clinic, 2025
Wat zijn de oorzaken van een hoge of lage HDL-waarde?
Een lage HDL-waarde kan verschillende oorzaken hebben:
- Tangierziekte: Een zeldzame erfelijke aandoening die leidt tot extreem lage HDL-waarden.
- Familiaire gecombineerde hyperlipidemie: Een erfelijke stoornis waarbij HDL te laag en LDL te hoog is.
- Metabool syndroom: Een verzameling risicofactoren voor hart- en vaatziekten, vaak gepaard met lage HDL.
- Overgewicht of obesitas: Overtollig gewicht verlaagt de HDL-waarde.
- Roken of tabaksgebruik: Nicotine verlaagt HDL, ook via e-sigaretten.
Een verhoogde HDL-waarde ligt boven de 80 mg/dL. Mogelijke oorzaken zijn:
- Genetische mutaties: Veranderingen in het CETP-gen kunnen zorgen voor HDL-waarden boven de 150 mg/dL.
- Hyperthyreoïdie: Een overactieve schildklier.
- Primaire biliaire cholangitis: Een leverziekte die de galstroom verstoort.
- Overmatig alcoholgebruik
- Bepaalde medicijnen
Bron: Cleveland Clinic, 2022
Bespreek altijd met je arts wat de oorzaak is van je HDL-waarde en of behandeling nodig is.
Wat zijn de gevolgen van een hoge of lage HDL?
Een hoge HDL-waarde is meestal goed en beschermt tegen hart- en vaatziekten. Alleen bij extreem hoge waarden kunnen er uitzonderingen zijn. Een lage HDL-waarde is risicovoller, zeker als het evenwicht met LDL verstoord is. Meestal is de verhouding tussen “goede” en “slechte” cholesterol ongeveer twee delen LDL en één deel HDL.
Hoe kun je je HDL-waarde testen?
Met de Homed-IQ Cholesterol- en Lipidentest kun je je HDL-waarde gewoon thuis meten. Je meet hiermee ook je LDL en totaal cholesterol. De test wordt gedaan met een simpele vingerprik. Je bloedmonster wordt geanalyseerd door een gecertificeerd laboratorium en je krijgt binnen een paar dagen de resultaten.
Hoe vaak moet je HDL testen?
Er is geen vaste aanbeveling voor hoe vaak je je HDL-waarde moet laten testen.
- Elke 4–6 jaar voor gezonde volwassenen
- Jaarlijks als je risicofactoren hebt voor hart- en vaatziekten (zoals hoge bloeddruk, diabetes of een familiegeschiedenis)
- Na belangrijke veranderingen in je levensstijl, zoals afvallen, stoppen met roken of een compleet ander dieet
Je kunt je HDL-waarde op elk moment testen met een thuistest. Voor de meeste volwassenen blijven cholesterolwaarden redelijk stabiel over tijd. Toch kunnen veranderingen in je levensstijl of eetpatroon reden zijn om je HDL opnieuw te controleren.
Wat kun je doen als je HDL-cholesterol te laag is?
Je HDL-waarde op een natuurlijke manier verhogen kan helpen om je hart- en bloedvaten te beschermen. Overweeg de volgende strategieën:
- Beweeg regelmatig: Streef naar minstens 150 minuten matige cardio per week
- Stop met roken: Dit kan je HDL-waarde snel verhogen
- Eet gezonde vetten: Richt je op enkelvoudig onverzadigde vetten (zoals olijfolie en avocado) en omega-3-vetzuren (zoals vette vis en lijnzaad)
- Houd een gezond gewicht: Zelfs een klein gewichtsverlies kan je HDL verbeteren
- Beperk geraffineerde suikers en transvetten
- Drink alcohol alleen met mate (of liever helemaal niet)
Er bestaan geen medicijnen die specifiek gericht zijn op het verhogen van HDL. Daarom blijven aanpassingen in je levensstijl de meest effectieve manier om je HDL-waarde te verbeteren.
Bronnen: Ernährungszentrum; Mayo Clinic, 2022
Samenvatting
HDL-cholesterol is essentieel voor het behoud van een gezond hart- en vaatstelsel. Het helpt overtollig cholesterol uit je bloedbaan te verwijderen en kan je risico op hartziekten verlagen. Hoewel hogere HDL-waarden over het algemeen gunstig zijn, draait alles om balans. Lage HDL-waarden kunnen je risico op gezondheidsproblemen verhogen – maar met de juiste veranderingen in je levensstijl en regelmatige controles kun je actief werken aan een gezonde hartfunctie.
Bronnen
Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). (2019, March 9). Laboratoriumdiagnostiek cardiovasculair risicomanagement – volledige tekst. Retrieved August 21, 2023, from https://www.nhg.org/themas/publicaties/laboratoriumdiagnostiek-cardiovasculair-risicomanagement-volledige-tekst
Hartstichting. (2019, March 9). Risico’s en gevolgen van een hoog cholesterol. Retrieved August 21, 2023, from https://www.hartstichting.nl/risicofactoren/gids-cholesterol/risico-s-en-gevolgen?tab=2
Voedingscentrum. (n.d.). Bioactieve stoffen. Retrieved August 21, 2023, from https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/bioactieve-stoffen1.aspx
Mayo Clinic. (n.d.). HDL cholesterol: How to boost your ‘good’ cholesterol. Retrieved August 21, 2023, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/in-depth/hdl-cholesterol/art-20046388
Cleveland Clinic. (2022, October 28). What to know about HDL cholesterol. Retrieved August 21, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/24395-hdl-cholesterol
Cleveland Clinic. (2022, October 28). What to know about HDL cholesterol. Retrieved August 21, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/24395-hdl-cholesterol
Cleveland Clinic (2025). https://my.clevelandclinic.org/health/articles/24395-hdl-cholesterol
