Behandeling en preventie van ijzertekort
Wist je dat ongeveer 30% van de wereldbevolking lijdt aan ijzertekort? IJzer is een essentiële voedingsstof die nodig is voor veel processen in het menselijk lichaam zoals bloedvorming en zuurstofopname. Een langdurig ijzertekort kan leiden tot de typische symptomen van vermoeidheid, hoofdpijn en lusteloosheid. Deze symptomen worden vaak ten onrechte toegeschreven aan een onrustige nacht of stress. Het negeren van symptomen kan op lange termijn ernstige gevolgen hebben! In dit artikel willen wij je laten kennismaken met het wijdverbreide ijzertekort, uitleggen wat ijzertekort is en wat eraan gedaan kan worden.
Wat is ijzertekort?
Zoals eerder genoemd, is ijzer een sporenelement dat essentieel is voor belangrijke processen in het menselijk lichaam. Deze omvatten, onder andere:
- Bevordering van de concentratie
- Versterking van het afweersysteem van het lichaam
- Zuurstofvoorziening
- Reguleren van het immuunsysteem
- Groei van huid, haar en nagels
Om deze processen in het dagelijks leven goed te laten verlopen, is een bepaalde hoeveelheid ijzer in het lichaam nodig. Men spreekt dus van ijzertekort wanneer de hoeveelheid ijzer in het lichaam onder het niveau ligt dat nodig is voor de reeds genoemde processen. Als gevolg daarvan kunnen deze processen niet naar behoren worden uitgevoerd. Afhankelijk van hoe groot het tekort is, spreekt men van een mild, matig of ernstig ijzertekort.
Mild ijzertekort
Men spreekt van een mild ijzertekort wanneer de ijzerbalans in het lichaam negatief is, maar nog geen gevolgen of symptomen heeft. De rode bloedcellen kunnen nog steeds zonder beperking worden gevormd.
Matig ijzertekort
Als de ijzerbalans nog lager is en er dus geen rode bloedcellen meer kunnen worden gevormd, spreekt men van een matig ijzertekort. Het gevolg van een matig ijzertekort is dat er al sprake is van een beginnend stadium van bloedarmoede.
Ernstig ijzertekort
Ernstig ijzertekort heeft ernstige gevolgen voor de gezondheid. Het ernstige ijzertekort leidt tot aanzienlijke bloedarmoede. Als gevolg daarvan wordt in het lichaam slechts een kleine hoeveelheid hemoglobine aangemaakt omdat de grondstof ijzer ontbreekt. Hier valt tegenwoordig vanuit huis op te testen aan de hand van een hemoglobine-thuistest, maar je zou ook kunnen kiezen voor de bloedarmoede test. Beide testen zijn geschikt voor thuisgebruik.
Hoeveel ijzer heb je per dag nodig?
De dagelijkse behoefte aan ijzer verschilt per persoon en hangt af van verschillende factoren. In principe hebben vrouwen een grotere ijzerbehoefte dan mannen. IJzer wordt niet alleen door het lichaam verwerkt, maar ook weer uitgescheiden, waardoor regelmatige inname belangrijk is. Het is belangrijk te weten dat het lichaam in feite slechts een fractie van het ijzer dat het via de darmwand binnenkrijgt aan het bloed afgeeft. Er is dus een groot verschil tussen de dagelijkse ijzerbehoefte en de aanbevolen ijzerinname. Zoals eerder genoemd, hangt de dagelijkse behoefte aan ijzer, af van de persoon. Om toch een leidraad te hebben voor de minimum hoeveelheden ijzer die men moet consumeren, kan men de volgende waarden als richtlijn gebruiken:
| Levensfase | Mannen (Behoefte in mg) | Vrouwen (Behoefte in mg) |
| 1 – 7 jaar | 8 mg | 8 mg |
| 7 – 10 jaar | 10 mg | 10 mg |
| 10 – 19 jaar | 12 mg | 15 mg |
| 19 – 50 jaar | 10 mg | 15mg |
| 50+ jaar | 10 mg | 10 mg |
| Zwangere vrouwen | / | 30 mg |
| Vrouwen die borstvoeding geven | / | 20 mg |
Hoe herken je een ijzertekort?
IJzertekort ontwikkelt zich geleidelijk en treedt niet van de ene dag op de andere op. Bij een ijzertekort put het lichaam uit de opgeslagen reserves, ook wel opslagijzer genoemd, voordat de symptomen merkbaar worden. Wanneer de opslag reserves uitgeput zijn, heeft het lichaam uiteindelijk geen ijzer meer om op terug te vallen en verandert het bloedbeeld. De verandering in het bloedbeeld veroorzaakt uiteindelijk de typische symptomen van ijzertekort en leidt ook tot een laag hemoglobinegehalte. Tip: Je kunt je hemoglobinegehalte gemakkelijk zelf testen met onze Hemoglobine test. Deze test is geschikt voor thuisafname en het bloed zal worden onderzocht door een gecertificeerd laboratorium.
Typische symptomen van ijzertekort zijn:
- Haaruitval
- Duizeligheid, vermoeidheid en hoofdpijn
- Broze en gebarsten nagels
- Spieratrofie
- Verlies van eetlust
- Gescheurde mondhoeken
- Bleke en droge huid
Hoe ontstaat een ijzertekort?
De oorzaak van ijzertekort kan worden onderverdeeld in drie factoren – verhoogde ijzerbehoefte, ijzerverlies en tekorten aan ijzer via de voeding. Hieronder vind je meer informatie over deze factoren.
IJzertekort door verhoogde ijzerbehoefte
Hoewel een ijzertekort op het eerste gezicht kan worden veroorzaakt door een ijzergehalte onder de richtwaarde, is het ook heel goed mogelijk om aan de richtwaarde te voldoen maar toch symptomen van ijzertekort te ervaren. De reden hiervoor is meestal een verhoogde ijzerbehoefte. Mensen met een verhoogde ijzerbehoefte zijn bijvoorbeeld:
- Topsporters
- Zwangere vrouwen
- Opgroeiende kinderen
- Vrouwen tijdens de menstruatie
- Mensen met chronische ziekten
IJzertekort als gevolg van ijzerverlies
IJzertekort kan ook worden veroorzaakt door een verhoogd verlies van ijzer. Mensen met een verhoogd ijzerverlies zijn bijvoorbeeld:
- Bloeddonor na bloeddonatie
- Mensen met hypermenorroe (bijzonder hevig menstrueel bloedverlies)
- Mensen met hemofilie
- Mensen met GI bloedingen (gastro-intestinale bloedingen)
IJzertekort door mogelijke tekorten aan ijzer in de voeding
IJzertekort kan ook veroorzaakt worden door een tekort aan voedingsstoffen. Dit heeft echter
niet uitsluitend met bepaalde diëten te maken. Intoleranties kunnen ook leiden tot ijzertekort. IJzertekort als gevolg van een mogelijk tekort aan ijzer in de voeding kan de volgende groepen treffen:
- Mensen met voedselintoleranties
- Mensen met eetstoornissen
- Vegetariërs & veganisten
Wat te doen aan ijzertekort?
Een ijzertekort kan meestal betrekkelijk eenvoudig en snel worden behandeld. Als je lijdt aan ijzertekort, moet je ervoor zorgen dat je vooral voldoende ijzer binnenkrijgt. Naast het innemen van ijzersupplementen verkrijgbaar bij de apotheek, moet je ook een dieet volgen dat ijzer bevat.
Welke voedingsmiddelen bevatten ijzer?
Een bijzonder bekende en populaire bron van ijzer is en blijft vlees. Vlees bevat niet alleen veel ijzer, maar ook rood bloedpigment (hemoglobine). Bovendien kan het menselijk lichaam ijzer uit vlees bijzonder goed opnemen, in tegenstelling tot ijzer uit planten. Daarom wordt vegetariërs en veganisten aangeraden hun ijzerinname te verdubbelen ten opzichte van mensen die wel vlees eten.
Naast vlees zijn er natuurlijk ook veel groenten en granen die een hoog ijzergehalte hebben:
- (kikker) erwten
- Snijbiet, veldsla
- Cantharellen
- Havermout, gierst
- Volkorenrijst, volkorenpasta
Bronnen
HealthInformation.org. (2018, 7 maart). Hoe kan ik aan mijn ijzerbehoeften voldoen? Op 9 mei 2022 ontleend aan https://www.gesundheitsinformation.de/wie-kann-ich-meinen-eisenbedarf-decken.html
Kailitz, S. (2021, 18 mei). Lege voorraden. Wat helpt tegen ijzertekort? Apotheken Umschau. Op 9 mei 2022 ontleend aan https://www.apotheken-umschau.de/gesund-bleiben/ernaehrung/leere-speicher-was-hilft-bei-eisenmangel-792275.html
UCB Pharma GmbH. (n.d.). Wat is ijzertekort? Tekort aan ijzer. Op 9 mei 2022 ontleend aan https://www.eisenmangel.de/was-ist-eisenmangel
Vifor Pharma Österreich GmbH. (2022, 7 maart). Hoe voldoen aan de dagelijkse behoefte aan ijzer? ► Controleer uw strijkijzer. eisencheck.at. Op 9 mei 2022 ontleend aan https://www.eisencheck.at/eisen-im-koerper/eisenbedarf/
Wolf’s apotheek. (2019, 12 augustus). Identificeer ijzertekort, behandel en voorkom effectief. Wolfs Apotheke Bredstedt. Op 9 mei 2022 ontleend aan https://www.wolfs-apotheke.de/gesundheitsbibliothek/index/eisen/
