Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
IJzer is een belangrijk mineraal dat ons lichaam nodig heeft voor onder andere groei, energie en ontwikkeling. IJzer maakt deel uit van hemoglobine, het eiwit dat zuurstof van de longen naar de lichaamsweefsels transporteert (NIH, 2022). Het helpt ons lichaam om zuurstof op te slaan en te gebruiken en speelt daarbij een rol in de werking van enzymen. Je lichaam heeft de juiste hoeveelheid ijzer nodig om normaal te kunnen functioneren. Te weinig ijzer kan ijzergebreksanemie (meest voorkomende vorm van bloedarmoede) veroorzaken en leiden tot symptomen als vermoeidheid, zwakte, duizeligheid en kortademigheid. Te veel ijzer uit supplementen kan ijzervergiftiging veroorzaken. Door je ijzergehalte te controleren met een bloedtest kun je ervoor zorgen dat je de juiste hoeveelheid ijzer binnenkrijgt voor een optimale gezondheid. In deze blog lees je hoe je eenvoudig thuis je ijzergehalte kunt meten en wat de symptomen zijn van te weinig en te veel ijzer.
Welke functie heeft ijzer in het lichaam?
IJzer is een mineraal dat meerdere functies in het menselijk lichaam heeft. De belangrijkste functie van ijzer is zijn rol bij de productie van rode bloedcellen. IJzer is nodig voor de aanmaak van hemoglobine, het deel van de rode bloedcellen dat zuurstof van de longen naar de weefsels brengt en kooldioxide uit de lichaamscellen weer naar de longen afvoert (Rode Kruis, 2021). Het meeste ijzer in het lichaam wordt opgeslagen als hemoglobine. Voldoende hemoglobine is nodig om ervoor te zorgen dat genoeg zuurstof de lichaamscellen bereikt. IJzer is belangrijk bij de productie en functie van verschillende cellen en hormonen, waaronder die van het immuunsysteem (Harvard, 2020). IJzer wordt in de milt, de lever en het beenmerg opgeslagen als ferritine. Het eiwit transferrine transporteert ijzer door het hele lichaam.
Soorten ijzer
Er zijn twee vormen van ijzer uit voeding: heem en non-heem. Het verschil kennen is belangrijk om ervoor te zorgen dat je voldoende ijzer uit je voeding haalt.
Heemijzer
Heemijzer komt uitsluitend voor in vlees, gevogelte, vis en zeevruchten. Heemijzer wordt ook wel dierlijk ijzer genoemd. Van de twee vormen van ijzer wordt heemijzer het gemakkelijkst door het lichaam opgenomen (Harvard, 2020).
Non-heemijzer
Non-heemijzer zit vooral in plantaardige producten, zoals brood en volkorenproducten, peulvruchten, noten en in groenten als spinazie, paksoi en snijbiet. Non-heem ijzer is voor het menselijk lichaam moeilijker op te nemen. De absorptie kan worden verbeterd door tegelijkertijd met non-heemijzer vitamine C te nemen (Harvard, 2020).
Redenen om het ijzergehalte te meten
IJzer testen worden vaak gebruikt om:
- Te controleren op ijzertekort, een oorzaak van ijzergebreksanemie.
- Na te gaan of het ijzergehalte te hoog is, vaak door overmatig gebruik van supplementen
- Te kijken of behandelingen voor ongezonde ijzergehaltes effectief zijn
Hoe ontstaat ijzertekort?
IJzertekort ontstaat wanneer de ijzervoorraden in het lichaam te laag zijn. Omdat bloed ijzer bevat, komt ijzertekort vaak voor bij mensen die bloedverlies hebben of een verhoogde ijzerbehoefte. IJzertekort kan ontstaan door chronisch bloedverlies (zoals menstruatie of bloedende maagzweren), zwangerschap, chronische ziekten, een ijzerarm dieet of een aandoening die de opname van ijzer beperkt. IJzertekort komt vaak voor bij meisjes en vrouwen die hevige ongesteld zijn of zwanger worden (Mayo Clinic, 2022). Ook mensen die geen dierlijke producten eten kunnen een laag ijzergehalte hebben door een gebrek aan gemakkelijk opneembaar heemijzer in hun voeding.
Bloedarmoede door ijzertekort
Bloedarmoede door ijzertekort, of ijzergebreksanemie, treedt op wanneer je lichaam niet genoeg ijzer heeft om hemoglobine te produceren. Hemoglobine is het deel van de rode bloedcellen dat het bloed zijn rode kleur geeft en zuurstofrijk bloed door het hele lichaam vervoert. Als je niet genoeg ijzer binnenkrijgt, het niet kunt absorberen of regelmatig bloed verliest, kan je lichaam onvoldoende hemoglobine produceren en kan er bloedarmoede ontstaan (Mayo Clinic, 2022).
Symptomen van ijzergebreksanemie
IJzertekort is de meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede en kan de volgende symptomen veroorzaken:
- Vermoeidheid
- Bleke huid
- Kortademigheid
- Duizeligheid
- Hartkloppingen
- Meer zweten dan normaal
- Het gevoel dat je (bijna) flauwvalt
Veel van deze symptomen kunnen worden verward met andere aandoeningen, waardoor bloedarmoede lange tijd onopgemerkt kan blijven. Als je symptomen hebt waarvan je vermoedt dat ze het gevolg kunnen zijn van bloedarmoede door ijzertekort, controleer dan je ijzergehalte.
Hoe meet je het ijzergehalte?
IJzer, ferritine en hemoglobine kunnen worden gemeten met een bloedtest. Deze testen kunnen bij een arts of thuis worden uitgevoerd. De Bloedarmoede Test van Homed-IQ meet het ijzer-, hemoglobine- en ferritinegehalte. Deze bloedtest kan thuis worden afgenomen voordat het voor analyse naar het laboratorium wordt gestuurd. De bloeddruppels kunnen eenvoudig worden afgenomen met een vingerprik en de test kan worden uitgevoerd wanneer het jou uitkomt.
Behandeling van ijzertekort
IJzertekort wordt meestal behandeld met ijzersupplementen of met een dieet met meer ijzerrijke voedingsmiddelen. De onderliggende oorzaak van bloedverlies of slechte opname van voedingsstoffen kan ook worden behandeld. Een licht ijzergebrek kan worden behandeld door veranderingen in de voeding. De hoeveelheid ijzer in voeding kan variëren, maar vlees, vis en zeevruchten bevatten relatief veel ijzer. Zo bevat rundvlees gemiddeld 2,5 mg ijzer per 75 gram, en 3 oesters bevatten ongeveer 7 mg ijzer (USDA, 2020). Voor wie geen vlees eet, zijn tofu en peulvruchten een goede bron van ijzer. Chickpeas contain 6.2 mg of iron per 100 grams, and tofu contains 5.4 mg. Kikkererwten bevatten 6,2 mg ijzer per 100 gram, en tofu bevat 5,4 mg. Een volwassen vrouw heeft 15 mg ijzer per dag nodig en een volwassen man ongeveer 11 mg (Voedingscentrum). Vrouwen hebben over het algemeen meer ijzer nodig omdat zij tijdens de menstruatie veel bloed verliezen.
Als je moeite hebt om voldoende ijzer binnen te krijgen via de voeding of als je tekort ernstiger is, moet je misschien ijzersupplementen nemen. Neem alleen supplementen onder leiding van de huisarts en overschrijd de aanbevolen dosis ijzersupplementen niet. Overmatig gebruik van ijzersupplementen om een tekort te corrigeren, kan leiden tot te hoge ijzergehaltes in het bloed. Dit kan leverschade en schade aan het spijsverteringsstelsel veroorzaken (Watson, 2018).
IJzer heeft vele belangrijke functies in het menselijk lichaam. Het is belangrijk om een ijzerrijk dieet te eten en om je ijzergehalte te controleren om te voorkomen dat je bloedarmoede krijgt. Je kunt je ijzer-, ferritine- en hemoglobinegehalte gemakkelijk thuis controleren met Homed-IQ. Bekijk ons volledige testaanbod hier.
Bronnen
Food Sources of Iron | Dietary Guidelines for Americans. (n.d.). https://www.dietaryguidelines.gov/resources/2020-2025-dietary-guidelines-online-materials/food-sources-select-nutrients/food-1?_ga=2.113439879.1431372811.1671538147-1812625216.1668105673
Harvard. (2019). Iron. Harvard School of Public Health. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/iron/
Iron deficiency anemia – Symptoms and causes. (2022, January 4). Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/iron-deficiency-anemia/symptoms-causes/syc-20355034
National Institutes of Health. (2022). Office of Dietary Supplements – Iron. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-Consumer/
Voedingscentrum. (n.d.). IJzer in voeding. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/ijzer.aspxVoedingscentrum
Watson, S. (2018, January 13). Iron Poisoning. Healthline. https://www.healthline.com/health/iron-poisoning
