Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
HDL staat voor high-density lipoproteïne, een type cholesterol dat in je bloed voorkomt. Het is belangrijk voor je hartgezondheid en wordt vaak “goede cholesterol” genoemd. Maar waarom is HDL eigenlijk “goed”, en waarom is het zo belangrijk voor je gezondheid? Lees verder en ontdek alle nuttige informatie.
Inhoudsopgave
- Wat betekent HDL?
- Waarom is HDL-cholesterol belangrijk?
- Wat is een gezoong HDL-waarde?
- Wat zijn de oorzaken van een hoge of lage HDL-waarde?
- Hoe kun je je HDL-waarde testen?
- Wat kun je doen als je HDL-cholesterol te laag is?
- Samenvatting
Wat betekent HDL?
Cholesterol komt in verschillende soorten voor, ingedeeld op basis van de eiwitten die het door de bloedbaan vervoeren, de zogenaamde lipoproteïnen. De twee belangrijkste soorten zijn high-density lipoproteïne (HDL) en low-density lipoproteïne (LDL):
- HDL wordt vaak het “goede” cholesterol genoemd, omdat het helpt cholesterol uit de aderen te verwijderen door het terug naar de lever te vervoeren, waar het kan worden afgebroken en uitgescheiden.
- LDL staat bekend als het “slechte” cholesterol, omdat het de neiging heeft cholesterol in de aderen af te zetten, wat kan bijdragen aan verstoppingen.
Bron: Healthdirect Australia, 2025
Waarom is HDL-cholesterol belangrijk?
HDL-cholesterol werkt als een soort opruimsysteem voor je bloedvaten. Het helpt om:
- Overtollig cholesterol uit de vaatwanden te verwijderen
- Cholesterol naar de lever te transporteren zodat het daar wordt afgebroken
- Het risico op verstopte bloedvaten en hart- en vaatziekten te verlagen
- Sommige negatieve effecten van LDL (“slechte” cholesterol) te compenseren
Hoewel een hoog HDL-gehalte over het algemeen als positief wordt gezien, kunnen zeer hoge waarden (vooral boven de 2,5 mmol/L of 100 mg/dL) ook gepaard gaan met bepaalde gezondheidsrisico’s, vooral bij mensen met andere onderliggende aandoeningen zoals chronische ontstekingen of hoge bloeddruk. Raadpleeg altijd een arts om je resultaten goed te interpreteren.
Bronnen: CDC, n.d.; Mayo Clinic, 2024
Wat is een gezond HDL-gehalte?
Hieronder zie je de normale en afwijkende HDL-cholesterolwaarden voor volwassenen, die verschillen per geslacht:
| Groep | Laag HDL | Normaal HDL | Hoog HDL |
|---|---|---|---|
| Volwassen mannen | Lager dan 40 mg/dL | 40 tot 80 mg/dL | Hoger dan 80 mg/dL |
| Volwassen vrouwen | Lager dan 50 mg/dL | 50 tot 80 mg/dL | Hoger dan 80 mg/dL |
| Kinderen/tieners | — | 45 tot 80 mg/dL | Hoger dan 80 mg/dL |
Bron: Cleveland Clinic, 2025
Wat zijn de oorzaken van een hoge of lage HDL-waarde?
Een lage HDL-waarde kan verschillende oorzaken hebben:
- Metabool syndroom: Een combinatie van risicofactoren voor hartziekten, waaronder een laag HDL.
- BMI boven de 25 (overgewicht of obesitas)
- Roken of tabaksgebruik
- ApoA1-deficiëntie: Een genetische aandoening waarbij je lichaam niet genoeg apolipoproteïne A1 aanmaakt, een essentieel onderdeel van HDL.
- Tangier-ziekte: Een zeldzame genetische aandoening die een zeer laag HDL veroorzaakt.
- Bepaalde medicijnen: Bètablokkers, hormonen en sommige diuretica kunnen het HDL tijdelijk verlagen. Het stoppen met deze medicijnen zonder medisch advies kan echter het risico op hartziekten verhogen.
- Insulineresistentie: Wanneer de cellen in je lichaam niet goed reageren op insuline, waardoor het moeilijker wordt om je bloedsuiker onder controle te houden, wat vaak leidt tot een lager HDL.
- Familiaire gecombineerde hyperlipidemie: Een genetische aandoening die abnormale cholesterolwaarden veroorzaakt, met te laag HDL en te hoog LDL.
Een hoog HDL-niveau kan verschillende oorzaken hebben:
- Alcoholgebruiksstoornis
- Hyperthyreoïdie: Een aandoening waarbij de schildklier te veel schildklierhormoon aanmaakt, waardoor de processen in je lichaam versnellen.
- Primaire biliaire cholangitis: Een chronische leverziekte waarbij de kleine galwegen in de lever beschadigd raken, wat tot leverproblemen kan leiden.
- Genveranderingen: Veranderingen in het DNA die kunnen beïnvloeden hoe je lichaam werkt of het risico op bepaalde ziekten kunnen verhogen.
- Bijwerkingen van medicijnen
Bron: Cleveland Clinic, 2022
Bespreek altijd met je arts wat de oorzaak is van je HDL-waarde en of behandeling nodig is.
Hoe kun je je HDL-waarde testen?
Met de Homed-IQ Cholesterol- en Lipidentest kun je je HDL-waarde gewoon thuis meten. Je meet hiermee ook je LDL en totaal cholesterol. De test wordt gedaan met een simpele vingerprik. Je bloedmonster wordt geanalyseerd door een gecertificeerd laboratorium en je krijgt binnen een paar dagen de resultaten.
Hoe vaak moet je HDL testen?
Er is geen vaste aanbeveling voor hoe vaak je je HDL moet laten testen.
- Algemeen onderzoek: Elke 5 jaar vanaf de leeftijd van 45 jaar.
- Hoogrisicogroepen: Elke 12 maanden als je een hoge bloeddruk, diabetes, hartziekten, een beroerte, nierziekten of familiaire hypercholesterolemie (een genetische aandoening die een hoog cholesterol veroorzaakt) hebt.
Bron: Healthdirect Australia, 2025
Je kunt je HDL-waarde op elk moment testen met een thuistest. Voor de meeste volwassenen blijven cholesterolwaarden redelijk stabiel over tijd. Toch kunnen veranderingen in je levensstijl of eetpatroon reden zijn om je HDL opnieuw te controleren.
Wat kun je doen als je HDL-cholesterol te laag is?
Je HDL-waarde op een natuurlijke manier verhogen kan helpen om je hart- en bloedvaten te beschermen. Overweeg de volgende strategieën:
- Beweeg regelmatig: Streef naar minstens 150 minuten matige cardio per week
- Stop met roken: Dit kan je HDL-waarde snel verhogen
- Eet gezonde vetten: Richt je op enkelvoudig onverzadigde vetten (zoals olijfolie en avocado) en omega-3-vetzuren (zoals vette vis en lijnzaad)
- Houd een gezond gewicht: Zelfs een klein gewichtsverlies kan je HDL verbeteren
- Beperk geraffineerde suikers en transvetten
- Drink alcohol alleen met mate (of liever helemaal niet)
Er bestaan geen medicijnen die specifiek gericht zijn op het verhogen van HDL. Daarom blijven aanpassingen in je levensstijl de meest effectieve manier om je HDL-waarde te verbeteren.
Bronnen: Stichting Voedingscentrum Nederland, n.d.; Mayo Clinic, 2022.
Samenvatting
HDL-cholesterol is essentieel voor het behoud van een gezond hart- en vaatstelsel. Het helpt overtollig cholesterol uit je bloedbaan te verwijderen en kan je risico op hartziekten verlagen. Hoewel hogere HDL-waarden over het algemeen gunstig zijn, draait alles om balans. Lage HDL-waarden kunnen je risico op gezondheidsproblemen verhogen – maar met de juiste veranderingen in je levensstijl en regelmatige controles kun je actief werken aan een gezonde hartfunctie.
Bronnen
Centers for Disease Control and Prevention. (n.d.). LDL and HDL cholesterol and triglycerides. CDC. Retrieved September 1, 2025, from https://www.cdc.gov/cholesterol/about/ldl-and-hdl-cholesterol-and-triglycerides.html
Healthdirect Australia. (2025, March). Cholesterol – what to do if your cholesterol is too high. Healthdirect. Retrieved September 1, 2025, from https://www.healthdirect.gov.au/cholesterol
Mayo Clinic Staff. (2024, November 7). HDL cholesterol: How to boost your “good” cholesterol. Mayo Clinic. Retrieved September 1, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/in‑depth/hdl-cholesterol/art-20046388
Cleveland Clinic. (2022, October 28). What to know about HDL cholesterol. Retrieved August 21, 2023, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/24395-hdl-cholesterol
Cleveland Clinic (2025). https://my.clevelandclinic.org/health/articles/24395-hdl-cholesterol
Stichting Voedingscentrum Nederland. (n.d.). Bioactieve stoffen. Voedingscentrum. Retrieved September 1, 2025, from https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/bioactieve-stoffen1.aspx
Healthdirect Australia. (2025, March). Cholesterol and lipid tests. Healthdirect. Retrieved September 1, 2025, from https://www.healthdirect.gov.au/cholesterol-and-lipid-tests
