Wat is PSA?

De prostaat is een kleine klier onder de blaas die deel uitmaakt van het mannelijk voortplantingssysteem. De primaire functie van het prostaat is dat het een vloeistof produceert die zich met sperma uit de testikels vermengt tot sperma. Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen (Prostate Cancer UK, 2019). Hoewel prostaatkanker een ernstige ziekte kan zijn, sterven veel mannen die de diagnose krijgen er niet aan en leven ze normaal zonder behandeling. Daarom wordt de keuze om te screenen op prostaatkanker door artsen aanbevolen als een persoonlijke keuze, in plaats van een onderdeel van de kankerscreeningprogramma’s van de overheid, zoals voor borstkanker.

Wat is PSA?

Prostaat-specifiek antigeen (PSA) is een eiwit dat door de prostaat wordt geproduceerd. Een gezonde prostaat geeft slechts kleine hoeveelheden PSA af in de bloedbaan. Oudere leeftijd, prostaataandoeningen en prostaatkanker kunnen er echter toe leiden dat prostaatcellen meer PSA produceren, waardoor de hoeveelheid in het bloed toeneemt (Prostate Cancer Foundation, 2018)

Wat is een PSA-test?

Een PSA-test is een preventieve gezondheidstest en meet de hoeveelheid prostaat-specifiek antigeen in het bloed. Voor deze test wordt een bloedmonster naar een laboratorium gestuurd voor analyse. PSA wordt meestal gerapporteerd als nanogram per milliliter (ng/mL) bloed. PSA-tests worden vaak uitgevoerd bij de huisarts of in een bloedafname kliniek. Dankzij nieuwe innovaties in bloedonderzoek is het nu ook mogelijk om een PSA-test thuis uit te voeren. Bij een thuistest neemt de gebruiker zelf een bloedmonster af en stuurt dit voor analyse naar een laboratorium. Nadat het laboratorium het monster heeft geanalyseerd, worden de resultaten direct naar de klant gestuurd. De PSA-bloedtest van Homed-IQ kan worden uitgevoerd vanuit het comfort van huis op een tijdstip dat jou schikt.

Wat zijn normale PSA-waarden?

Omdat PSA door veel verschillende factoren wordt beïnvloed en in de loop van de tijd verandert, is er niet één normale PSA-waarde. De volgende algemene richtlijnen zijn echter van toepassing (National Cancer Institute, 2022):

• In het algemeen wordt een PSA-niveau van minder dan 4,0 ng/mL als normaal beschouwd.
• Een PSA-niveau tussen 4,0 en 10,0 ng/mL wordt beschouwd als het “grensgebied” waarin het risico op prostaatkanker hoger is.
• Een PSA-gehalte van meer dan 10,0 ng/mL wijst op een kans van meer dan 50% op prostaatkanker.

Het is belangrijk op te merken dat sommige mensen een PSA lager dan 4,0 ng/mL kunnen hebben en toch prostaatkanker hebben. Vele anderen hebben een PSA tussen 4,0 en 10,0 ng/mL en hebben geen prostaatkanker. Als de PSA buiten het normale bereik valt of als je ondanks een normaal PSA-niveau prostaatgerelateerde symptomen hebt, praat dan met de huisarts. De huisarts kan een aanvullende screening uitvoeren in de vorm van een prostaatonderzoek.

Betekent een hoog PSA dat ik kanker heb?

Nee- zoals hierboven vermeld kan PSA door verschillende factoren worden beïnvloed en wijst het niet altijd op kanker. Naast bepaalde levensstijl- en fysieke factoren kunnen prostaatontsteking (prostatitis), urineweginfecties en andere infecties van de urogenitale organen een verhoogd PSA veroorzaken. Als het resultaat van de PSA-test verhoogd is, zal de huisarts aanvullende tests uitvoeren om op kanker te controleren. De PSA-test is niet perfect en zal ook niet alle gevallen van prostaatkanker opsporen.

Wat zijn de symptomen van hoge PSA-waarden?

Hoge PSA-waarden kunnen verschillende prostaatproblemen veroorzaken. Als je één van de volgende symptomen hebt ondanks een normaal PSA-gehalte, neem dan contact op met de huisarts:

• Vaker moeten plassen of het gevoel hebben dat je naar het toilet moet haasten
• Zwakke urinestroom
• Bloed in de urine of het sperma
• Moeite met urineren
• Het gevoel dat de blaas niet volledig is geleegd

Bron: CDC, 2022

Wat kan mijn PSA-gehalte beïnvloeden?

Het PSA-gehalte kan om vele redenen verhoogd zijn. .De meest voorkomende reden is leeftijd, aangezien het PSA van oudere mannen van nature hoger is dan dat van jongere mannen. Andere factoren die PSA kunnen beïnvloeden zijn:

• Prostaat grootte
• Prostaataandoeningen zoals prostatitis
• Stimulatie van de prostaatklier, zoals door ejaculatie of krachtige lichaamsbeweging (zoals fietsen)
• Bepaalde medicijnen, waaronder finasteride

Bron: Prostate Cancer Foundation

Wie moet een PSA-test doen?

De keuze om een PSA-test te doen is facultatief. Mannen tussen 50 en 74 jaar met een gemiddeld risico op prostaatkanker kunnen een PSA-test overwegen. Als prostaatkanker in jouw familie voorkomt of als je geacht wordt een hoog risico te lopen, kun je overwegen de test vóór je 50e te doen. Voordat je deze test uitvoert, is het belangrijk dat je de risico’s en voordelen begrijpt. Lees “Risico’s en voordelen van testen” voordat je besluit deze test te doen. Als je niet zeker weet of een PSA-test voor jou geschikt is, neem dan contact op met de huisarts.

Testen op PSA is een persoonlijke keuze. Als je geïnteresseerd bent in het controleren van het PSA vanuit het comfort van huis, bezoek dan Homed-IQ’s PSA Bloedtestvoor meer informatie.

Wat gebeurt er als mijn PSA-gehalte abnormaal is?

Als de PSA-test resultaten buiten het bereik liggen, informeer dan de huisarts. Je kunt eventueel een digitaal rectaal onderzoek ondergaan om te controleren op andere tekenen van prostaatafwijkingen. Je kunt ook worden doorverwezen naar een uroloog, waar je de voor- en nadelen van verdere tests en/of een prostaatbiopsie kunt bespreken. Prostaatkanker groeit vaak langzaam en veel mannen leven de rest van hun leven met prostaatkanker zonder eraan te overlijden. Daarom is er vaak geen haast om de kanker te behandelen, en sommige mannen kiezen ervoor om geen biopsie te doen vanwege de angst en vrees die ermee gepaard gaan. Bovendien vinden sommige mannen de nadelen van een prostaatkankerbiopsie en -behandeling groter dan de voordelen van de diagnose prostaatkanker. De beslissing om een prostaatbiopsie uit te voeren is aan jou, en je moet goed geïnformeerd zijn over de procedure voordat je besluit om door te gaan.

Referenties

About prostate cancer. (n.d.). Prostate Cancer UK. Retrieved September 9, 2022, from https://prostatecanceruk.org/prostate-information/about-prostate-cancer#:%7E:text=Prostate%20cancer%20is%20the%20most,prostate%20cancer%20in%20their%20lifetime.

Prostate Cancer Foundation. (2018, January 28). What are Some Other Causes of a High PSA? Retrieved September 9, 2022, from https://www.pcf.org/blog/what-are-some-other-causes-of-a-high-psa/#:%7E:text=PSA%3A%20prostate%20specific%20antigen%20is,screening%20test%20for%20prostate%20cancer.

Prostate-Specific Antigen (PSA) Test. (2022, March 11). National Cancer Institute. Retrieved September 9, 2022, from https://www.cancer.gov/types/prostate/psa-fact-sheet#what-is-the-psa-test

Shah, P. J. A. S. M. D., MD. (2012, June 14). My PSA is elevated. Now What Should I Do? MD Anderson Cancer Center. Retrieved September 9, 2022, from https://www.mdanderson.org/cancerwise/my-psa-is-elevated-now-what-should-i-do.h00-158751534.html

What Are the Symptoms of Prostate Cancer? (2022, July 6). Centers for Disease Control and Prevention. Retrieved September 9, 2022, from https://www.cdc.gov/cancer/prostate/basic_info/symptoms.htm