Darmgezondheid

Wat is darmkankerscreening?

Geschreven door

Lauren Dobischok
29 april, 2022

Medisch gecontroleerd artikel Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten

Darmkanker (of colorectale kanker) is niet zo bekend is als andere soorten kanker. Toch is het één van de meest gediagnosticeerde vorm en zelfs de tweede dodelijkste vorm van kanker in Europa. Gelukkig zijn er verschillende screeningtesten voor darmkanker beschikbaar die de ziekte in een vroeg stadium kunnen opsporren. Op die manier kan worden voorkomen dat de ziekte zich ontwikkelt naar een verder stadium. Sommige vormen van screening kunnen nu zelfs vanuit huis worden uitgevoerd! Dit artikel geeft een overzicht van wat darmkanker is, de risicofactoren en hoe je erop kunt screenen.

Wat is darmkanker?

Darmkanker is een vorm van kanker die begint in de dikke darm of colon (rectum). De colon is het grootste deel van de dikke darm en is verantwoordelijk voor het verwijderen van water en voedingsstoffen. Dit gebeurt op het moment dat eten jouw spijsverteringsstelsel passeert. Het rectum is de laatste paar centimeter van de dikke darm. Hier gaat het verteerde eten doorheen voordat dit het lichaam verlaat in de vorm van ontlasting.

Wanneer de cellen van de dikke darm of het rectum zich op ongecontroleerde wijze beginnen te delen, ontstaat er darmkanker. Deze groei begint vaak als een blaasje (laesie) in het weefsel die de binnenkant van de dikke darm of het rectum bekleedt. Deze blaasjes (laesies) kunnen zich presenteren als gezwollen poliepen of plat en ingedeukt zijn (National Cancer Institute, 2021). Zoals elk gezwel op het lichaam, ontwikkelen niet alle poliepen in de dikke darm of het rectum zicht tot kanker. Bepaalde poliepen (adenomen) hebben echter meer kans om zich tot kanker te ontwikkelen.

Waarom screenen op darmkanker?

Als het door screening vroegtijdig wordt opgespoord, kunnen de adenomen verwijderd worden voordat ze zich tot kanker ontwikkelen. Daarbij kan een screening helpen om het nog vóór de symptomen op te sporen. Vroegtijdige opsporing van kanker verhoogt de kans op genezing. Dit betekent dat screening kan worden gebruikt voor preventie en vroegtijdige opsporing van darmkanker.

Welke testen kunnen darmkanker detecteren?

Er zijn verschillende screeningtesten die abnormale poliepen, of darmkanker, kunnen opsporen voordat de symptomen beginnen (Centers for Disease Control and Prevention, 2022). Sommige screeningtesten kunnen vanuit huis worden uitgevoerd. Andere testen worden in klinieken, ziekenhuizen of dokterspraktijken verricht. Lees verder voor meer informatie over de verschillende soorten screeningtesten op darmkanker die beschikbaar zijn.

1) Ontlastingtesten

Er zijn momenteel drie ontlastingstesten beschikbaar voor de opsporing van darmkanker. Deze testen zoeken vooral naar verborgen bloed (occult) in de ontlasting. Occult bloed in de ontlasting kan wijzen op darmkanker of poliepen, maar dat hoeft niet altijd. De fecaal occult bloedtest (gFOBT) gebruikt de chemische stof ‘guaiac’ om bloed in de ontlasting op te sporen. De Fecale Immunochemische test (FIT) gebruikt antilichamen om bloed in de ontlasting op te sporen (Provincial Health Services Authority, 2022). De FIT-DNA-test is een FIT-test voor bloed in de ontlasting, gecombineerd met een test die DNA-markers voor darmkanker opspoort.

Het uitvoeren van een ontlastingstest is eenvoudig en de monsterafname kan vanuit huis worden gedaan. Bij het afnemen van het monster wordt een stokje of borsteltje gebruikt om een kleine hoeveelheid ontlasting af te nemen. Afnemers sturen de testkit terug naar een arts of laboratorium, waar de ontlasting wordt gecontroleerd op de aanwezigheid van bloed.

De ontlastingstest kan via de huisarts worden gedaan, maar het is nu ook mogelijk om de test volledig vanuit huis te doen. De Darmkanker Screening Test van Homed-IQ is een FIT-ontlastingstest die alles bevat wat je nodig hebt om vanuit huis een ontlastingstest te doen. Het monster wordt vervolgens rechtstreeks naar een gecertificeerd laboratorium gestuurd voor analyse. Met deze testmethode hoef je niet naar de dokter en kun je testen wanneer je maar wilt.

2) Sigmoïdoscopie

Behalve ontlastingstesten, kunnen artsen ook rechtstreeks delen van de dikke darm of het rectum onderzoeken. Op die manier kunnen ze tekenen van kanker of poliepen opsporen. Met deze testmethode kan de darm visueel worden gecontroleerd op afwijkingen die verder gaan dan occult bloed. Een sigmoïdoscopie onderzoek wordt uitgevoerd door een gespecialiseerde arts. Bij deze test brengt de arts een korte, dunne en flexibele buis in het rectum. De arts controleert dan op poliepen of kanker in het rectum of in het onderste deel van de darm.

3) Colonoscopie

Een colonoscopie is vergelijkbaar met een sigmoïdoscopie. Alleen gebruikt de arts een langere slang om het rectum en de darm te controleren. Tijdens het onderzoek kan de arts de meeste poliepen (en sommige vormen van kanker) opsporen en verwijderen. Omdat de hele darm wordt onderzocht, wordt een colonoscopie beschouwd als de gevoeligste test voor het opsporen van poliepen of darmkanker. Deze screeningmethode is echter ook invasiever omdat vaak verdoving en inname van een krachtig darmvoorbereiding vloeistof nodig zijn. Daarom wordt een colonoscopie vaak pas als vervolgonderzoek ingezet wanneer er bij een ontlastingtest iets ongewoons wordt gevonden.

Hoe vaak moet je worden gescreend op darmkanker?

gFOBT- en FIT-testen worden doorgaans één keer per jaar uitgevoerd, terwijl FIT-DNA-testen elke drie jaar kunnen worden uitgevoerd (Philips, MedlinePlus, 2021). Sigmoïdoscopieën worden aanbevolen om elke vijf of tien jaar, in combinatie met jaarlijkse een FIT-test, uit te voeren. Colonoscopieën moeten elke tien jaar worden herhaald bij mensen die geen verhoogd risico op darmkanker hebben.

Wie moet er gescreend worden op darmkanker?

In Nederland wordt iedereen tussen de 55 en 75 jaar gescreend op darmkanker (RIVM, 2022). In Duitsland begint de screening meestal op 50-jarige leeftijd en het Amerikaanse CDC beveelt aan om op 45-jarige leeftijd te beginnen met screening (Centers for Disease Control and Prevention, 2022). Mensen met een verhoogd risico op darmkanker kunnen eerder beginnen met screening. Dit kunnen mensen zijn die al poliepen of een familiegeschiedenis van darmkanker hebben.

Wat betekent een positieve FIT-test?

Een positief FIT- of gFOBT-testresultaat betekent dat er bloed in je ontlasting gevonden is. Een poliep, een voorstadium van kanker of kanker in de darm/ rectum kan bloed in de ontlasting veroorzaken. Er kunnen echter ook veel andere aandoeningen voor bloed in de ontlasting zorgen. Daarom betekent een positief FIT- of gFOBT-testresultaat dat er meer onderzoek nodig is om de oorzaak van de bloeding vast te stellen. Ook kan dan worden onderzocht of verdere behandeling nodig is.

Aanvullend onderzoek op positieve ontlastingstesten of sigmoïdoscopie-testen houdt meestal een colonoscopie in, op aanraden van een arts. Als je een positief testsresultaat hebt, neem deze dan mee naar je huisarts om te worden doorverwezen voor passend vervolgonderzoek.

Bronnen

Centers for Disease Control and Prevention. (2022, February 17). Colorectal Cancer Screening Tests | CDC. https://www.cdc.gov/cancer/colorectal/basic_info/screening/tests.htm

Colorectal cancer screening programme | RIVM. (n.d.). https://www.rivm.nl/en/colorectal-cancer-screening-programme

Fecal immunochemical test (FIT). (2021, July 1). https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000704.htm

Screening Tests to Detect Colorectal Cancer and Polyps. (2021, August 2). National Cancer Institute. https://www.cancer.gov/types/colorectal/screening-fact-sheet

What is the FIT? (n.d.). http://www.bccancer.bc.ca/screening/colon/get-screened/what-is-the-fit

What Should I Know About Screening for Colorectal Cancer? (2022, April 7). Centers for Disease Control and Prevention. https://www.cdc.gov/cancer/colorectal/basic_info/screening/index.htm

Over de auteur

Lauren Dobischok

Lauren is een gezondheidswetenschapper en wetenschapscommunicator en woont momenteel in Nederland. Oorspronkelijk komt ze uit Canada, maar heeft een onderzoeksmaster in Gezondheidswetenschappen afgerond aan het Nederlands Instituut voor Gezondheidswetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam (NIHES) met een specialisatie in epidemiologie. Voor haar Master heeft ze een Bachelor in Gezondheidswetenschappen aan de Simon Fraser University afgerond. Met een achtergrond in de volksgezondheid is het haar doel om nauwkeurige wetenschappelijke inhoud te creëren die gemakkelijk te begrijpen is en mensen in staat stelt geïnformeerde beslissingen te nemen. Binnen Homed-IQ werkt Lauren als Product Developer en Content Lead, waarbij ze nauw samenwerkt met artsen en wetenschappers op het gebied van medische hulpmiddelen voor Homed-IQ’s nieuwe producten en schriftelijke communicatie.