De beste voeding voor je schildklier 

De schildklier is een vlindervormig orgaan dat zich in de hals bevindt. Hoewel het klein van formaat is, produceert de schildklier hormonen die als chemische boodschappers fungeren om veel verschillende processen in het lichaam te regelen. Een slecht werkende schildklier kan een negatieve invloed hebben op je gezondheid en leiden tot verschillende klachten in je hele lichaam. In deze blog bespreken we de beste voedingsmiddelen die je kunt eten om de schildklier gezondheid te ondersteunen en welke voedingsmiddelen je beter kunt vermijden.

Wat is de functie van de schildklier?

De schildklier produceert hormonen die belangrijk zijn voor verschillende lichaamsfuncties. De belangrijkste hormonen die de schildklier produceert zijn triiodothyronine (T3) en thyroxine (T4). T4 is een grotendeels inactief hormoon. Nadat het uit de schildklier is vrijgekomen, zetten bepaalde organen in het lichaam het om in T3, zodat het kan inwerken op cellen en lichaamsprocessen (Cleveland Clinic, 2022).

FT3 (vrije triiodothyronine) en FT4 (vrije thyroxine) verwijzen naar de ongebonden, of vrije, vormen van T3 en T4. Ze worden beschouwd als de biologisch actieve vormen van de hormonen die de cellen kunnen binnendringen en een effect op het lichaam kunnen uitoefenen. Vrije hormoonspiegels worden het vaakst gemeten bij bloedtesten om de schildklierfunctie te beoordelen, omdat ze een nauwkeurig beeld geven van de hormonen die beschikbaar zijn voor gebruik door de weefsels van het lichaam.

Wat zijn de functies van schildklierhormonen?

Schildklierhormonen spelen een cruciale rol bij het reguleren van de stofwisseling van het lichaam en het bepalen hoe snel of langzaam verschillende processen in ons lichaam verlopen. Dit betekent dat ze helpen de snelheid te regelen waarmee cellen voedingsstoffen omzetten in energie, waarbij ze de lichaamstemperatuur, de hartslag en de spijsvertering beïnvloeden. Bovendien zijn schildklierhormonen essentieel voor een normale groei en ontwikkeling, vooral bij kinderen, maar ook voor de vruchtbaarheid bij vrouwen. Als de schildklier niet goed functioneert, kunnen de niveaus van schildklierhormonen te hoog of te laag zijn, wat leidt tot verschillende gezondheidsproblemen die bijna elk lichaamssysteem beïnvloeden (Cleveland Clinic, 2022).

Wat is hypothyreoïdie?

Hypothyreoïdie treedt op wanneer de schildklier niet genoeg schildklierhormonen produceert om aan de behoeften van het lichaam te voldoen. Dit wordt ook wel een trage schildklier genoemd. Schildklierhormonen spelen een cruciale rol bij het reguleren van de stofwisseling, dus als er een tekort is, kan dat verschillende lichaamsfuncties vertragen. Mogelijke symptomen die optreden bij hypothyreoïdie zijn:

• Gewichtstoename
• Spierkrampen
• Onregelmatige menstruatie
• Droge en bleke huid
• Gevoeligheid voor kou
• Haaruitval
• Chronische constipatie
• Verminderde zin in seks

Bron: NIDDK, 2021

Wat is hyperthyreoïdie?

Hyperthyreoïdie treedt op wanneer de schildklier een overmatige hoeveelheid schildklierhormonen produceert. Dit wordt ook wel een overactieve schildklier genoemd. Net zoals hypothyreoïdie veel lichaamsfuncties vertraagt, kan hyperthyreoïdie ze versnellen. Veel voorkomende symptomen van hyperthyreoïdie zijn:

• Gewichtsverlies
• Gevoeligheid voor warmte
• Snelle hartslag
• Angst of prikkelbaarheid
• Vermoeidheid
• Zweten
• Trillende handen
• Vergroting schildklier (struma)
• Toegenomen stoelgang

Bron: Penn Medicine, 2023

Zowel een onder- als een overactieve schildklier kunnen vervelende symptomen veroorzaken en je gezondheid na verloop van tijd negatief beïnvloeden. Als je vermoedt dat je schildklierproblemen hebt, is een bloedonderzoek de meest betrouwbare manier om de niveaus van de schildklierhormonen te controleren. Dat kan bij je huisarts of met een thuistest, zoals de Schildklier thuistest van Homed-IQ. Deze laboratoriumtest controleert het niveau van FT3, FT4 en schildklierstimulerend hormoon met behulp van een thuis afgenomen bloedsample.

Te vermijden voeding bij hypothyreoïdie

Experts zeggen dat er geen specifiek dieet is dat een trage schildklier kan verhelpen, maar bepaalde voedingsmiddelen kunnen de schildklierfunctie en bepaalde medicijnen die gebruikt worden om hypothyreoïdie te behandelen belemmeren.

• Soja: Sojaproducten bevatten verbindingen die de productie van schildklierhormonen kunnen verstoren en de opname van medicijnen voor hypothyreoïdie kunnen belemmeren. Hoewel van de inname van soja alleen niet bekend is dat het hypothyreoïdie veroorzaakt, wordt geadviseerd om vier uur na inname van schildkliermedicatie te wachten met het consumeren van voedingsmiddelen die soja bevatten (Nippoldt, 2021). Voedingsmiddelen die soja bevatten zijn onder andere sojabonen, tofu, sojamelk en tempeh.
• Kruisbloemige groenten: Groenten als broccoli, bloemkool, kool en spruitjes bevatten goitrogen, oftewel stoffen die de productie van schildklierhormonen beïnvloeden. Het consumeren van grote hoeveelheden kruisbloemige groenten zou de productie van schildklierhormonen kunnen beïnvloeden (Felker et al., 2016). Mensen met hypothyreoïdie kunnen het volgende eten deze groenten met mate. Het wordt aangeraden om deze groenten te koken voordat je ze consumeert om de effecten te verminderen.
• Bewerkt voedsel en toegevoegde suikers: Hoewel bewerkt voedsel geen gedocumenteerde invloed heeft op de schildklierfunctie, kan het eten van een gezond en evenwichtig dieet helpen om de symptomen, het gewicht en het algehele welzijn te beheersen.

Te vermijden voedingsmiddelen bij hyperthyreoïdie

• Jodiumrijk voedsel: Hoewel voldoende jodium nodig is voor het functioneren van de schildklier, kan een overmatige inname de symptomen van hyperthyreoïdie verergeren en bepaalde behandelingen verstoren (Farebrother et al., 2019). Als je hyperthyreoïdie hebt, bespreek dan met je arts of je voedingsmiddelen moet vermijden die jodium bevatten, zoals zeewier, gejodeerd zout, zeevruchten en bepaalde zuivelproducten.
• Cafeïne: Een hoge cafeïne-inname kan de symptomen van hyperthyreoïdie verergeren, zoals een snelle hartslag en angst (Johnson, 2022). Het verminderen van de consumptie van koffie, thee, energiedrankjes en chocolade kan helpen om de symptomen van hyperthyreoïdie te beheersen.

Voeding die kan bijdragen aan de ondersteuning van een gezonde schildklier

Hoewel de meeste schildklieraandoeningen niet veroorzaakt worden door voeding alleen, kunnen bepaalde voedingsmiddelen de werking van je schildklier bevorderen. Voedingsmiddelen en voedingsstoffen die een positief effect kunnen hebben op de schildklier zijn onder andere:

• Selenium: Selenium is een essentieel mineraal dat een vitale rol speelt bij de schildklierfunctie. De schildklier heeft selenium nodig om schildklierhormonen te produceren en te metaboliseren (Ventura et al., 2017). Paranoten, één van de beste voedingsbronnen van selenium, kunnen gunstig zijn voor personen met schildklieraandoeningen, omdat ze kunnen helpen zorgen voor voldoende inname van selenium. Het is echter belangrijk om paranoten met mate te consumeren vanwege hun hoge seleniumgehalte, aangezien een overmatige inname van selenium negatieve effecten kan hebben op de gezondheid van de schildklier.
• Jodium: Jodium is een essentieel mineraal dat nodig is voor de synthese van schildklierhormonen, want de schildklier absorbeert jodium uit de bloedbaan om T4 en T3 te produceren (Harvard Health, 2023). Voldoende jodium is nodig om de schildklier normaal te laten functioneren en een tekort kan bijdragen aan hypothyreoïdie. Het consumeren van voedingsmiddelen als zeewier, zeevruchten (zoals vis en garnalen), zuivelproducten en gejodeerd zout kan ervoor zorgen dat je jodiuminname voldoende is voor een gezonde schildklier (Cleveland Clinic, 2022). Als bij jou hyperthyreoïdie is vastgesteld, bespreek dan met je arts of het vermijden van jodiumrijk voedsel raadzaam is.
• Zink: Net als selenium is zink nodig voor de productie van schildklierhormoon en de schildklierfunctie. Onvoldoende zinkinname kan leiden tot hypothyreoïdie en hypothyreoïdie kan een verminderde zinkopname veroorzaken (Betsy et al., 2013). Zink zit in vlees, kaas, graanproducten, noten en zeevruchten zoals garnalen en mosselen.
• IJzer: Een laag ijzergehalte of bloedarmoede door ijzertekort kan de schildklierstofwisseling beïnvloeden, wat mogelijk leidt tot hypothyreoïdie (Ashraf et al., 2017). Onderzoeken hebben ook vastgesteld dat personen met zowel hypothyreoïdie als hyperthyreoïdie een grotere kans hadden om bloedarmoede te hebben, hoewel het mechanisme van hoe schildklierdisfunctie kan leiden tot bloedarmoede nog niet bekend is (Wopereis et al., 2018). Om voor voldoende ijzer te zorgen, kun je voedingsmiddelen als rood vlees, vis, noten en eieren consumeren. Als je je ijzergehalte wilt controleren, probeer dan de Bloedarmoede Test van Homed-IQ.

Hoewel er geen specifiek dieet is dat een schildklierprobleem kan veroorzaken of genezen, is het eten van een evenwichtig dieet met voedingsmiddelen en voedingsstoffen die nodig zijn voor de schildklierfunctie de beste manier om je gezondheid te ondersteunen. Heb je symptomen van een over- of onderactieve schildklier? Spreek met je arts over het controleren van je schildklierhormonen of voer een thuistest uit met Homed-IQ.

Bronnen

Ashraf, A. T., De Sanctis, V., Yassin, M. A., Wagdy, M., & Soliman, N. (2017). Chronic anemia and thyroid function. PubMed, 88(1), 119–127. https://doi.org/10.23750/abm.v88i1.6048

Cleveland Clinic. (2022, July 6). Thyroid: What It Is, Function & Problems. https://my.clevelandclinic.org/health/body/23188-thyroid?_ga=2.216298646.1676197451.1683478243-1652938380.1679988763&_gac=1.26605007.1680769738.Cj0KCQjwuLShBhC_ARIsAFod4fLxCQZuvBv0NADal6kXRVhThe-zXsd-h48Sqo5YvQEv1ZzI81AllLkaAtHwEALw_wcB#:~:text=Your%20thyroid%20is%20an%20important,conditions%20are%20common%20and%20treatable.

Farebrother, J., Zimmermann, M. B., & Andersson, M. (2019). Excess iodine intake: sources, assessment, and effects on thyroid function. Annals of the New York Academy of Sciences. https://doi.org/10.1111/nyas.14041

Felker, P. M., Bunch, R. A., & Leung, A. Y. M. (2016). Concentrations of thiocyanate and goitrin in human plasma, their precursor concentrations in brassica vegetables, and associated potential risk for hypothyroidism. Nutrition Reviews, 74(4), 248–258. https://doi.org/10.1093/nutrit/nuv110

Harvard Health. (2023, March 7). Iodine. The Nutrition Source. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/iodine/#:~:text=Iodine%20is%20needed%20to%20make,well%20as%20regulating%20normal%20metabolism.

Hypothyroidism (Underactive Thyroid). (2022). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/hypothyroidism#symptoms

Nippoldt, T. B. (2021, October 5). Soy: Does it worsen hypothyroidism? Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/expert-answers/hyperthyroidism/faq-20058188

Penn Medicine. (2025). Hyperthyroidism (Overactive Thyroid). https://www.pennmedicine.org/for-patients-and-visitors/patient-information/conditions-treated-a-to-z/hyperthyroidism-overactive-thyroid

Ventura, M., Coelho, A., & Carrilho, F. (2017). Selenium and Thyroid Disease: From Pathophysiology to Treatment. International Journal of Endocrinology, 2017, 1–9. https://doi.org/10.1155/2017/1297658

Wopereis, D. M., Du Puy, R. S., Van Heemst, D., Walsh, J., Bremner, A., Bakker, S. J. L., Bauer, D. C., Cappola, A. R., Ceresini, G., Degryse, J., Dullaart, R. P. F., Feller, M., Ferrucci, L., Floriani, C., Franco, O. H., Iacoviello, M., Iervasi, G., Imaizumi, M., Jukema, J. W., . . . Elzen, W. P. J. D. (2018). The Relation Between Thyroid Function and Anemia: A Pooled Analysis of Individual Participant Data. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 103(10), 3658–3667. https://doi.org/10.1210/jc.2018-00481