Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Darmkanker is kanker die begint in de dikke darm (colon) of rectum, en is één van de meest voorkomende soorten kanker ter wereld (Rawla et al., 2019). In 2020 werden er wereldwijd meer dan 1,9 miljoen nieuwe gevallen van darmkanker geregistreerd (Xi & Xu, 2021). Darmkanker wordt ook wel darmkanker of colorectale kanker genoemd. Hoewel darmkanker een ernstige ziekte kan zijn, is de ziekte, indien vroeg ontdekt, goed te behandelen en zijn er minder invasieve ingrepen nodig. Om darmkanker vroegtijdig te ontdekken, zijn er verschillende screeningstesten ontworpen om te controleren op poliepen of veranderingen in de darm die kanker zouden kunnen veroorzaken.
Wat is darmkanker?
Darmkanker ontstaat wanneer kankercellen zich ontwikkelen in de dikke darm of het rectum. Het begint meestal als kleine, niet-kankerverwekkende klompjes cellen, die poliepen worden genoemd en zich op de wanden van de darmen vormen. Na verloop van tijd kunnen deze poliepen zich ontwikkelen tot kanker (Mayo Clinic, 2022). Het is belangrijk om te weten dat niet alle poliepen in kanker veranderen en het risico dat een poliep kanker wordt, afhangt van het type poliep. Het type darmpoliep met een grotere kans op kanker wordt een adenoom genoemd (University of Michigan). Darmpoliepen komen vaker voor bij oudere volwassenen en daarom komt deze leeftijdsgroep voor screening in aanmerking.
De verschillende soorten darmkanker
Darmkanker kan de dikke darm of het rectum (de doorgang van de dikke darm naar de anus) beïnvloeden. Het type kanker dat zich ontwikkelt, hangt af van de cel waarin het begint. De meeste colorectale kankers zijn adenocarcinomen, wat betekent dat ze beginnen in cellen die slijm produceren om de wanden van de dikke darm en het rectum te smeren (American Cancer Society, 2022). Andere soorten darmkanker zijn veel zeldzamer. Deze omvatten:
- Carcinoïde tumoren: ontstaan uit hormoonproducerende neuro-endocriene cellen
- Sarcomen: ontstaan in bindweefsel in de wanden van de dikke darm of het rectum.
- Gastro-intestinale stromale tumoren: ontstaan in speciale cellen in het spijsverteringskanaal, zelden in de dikke darm of het rectum
- Lymfomen: beginnen in de cellen van het lymfesysteem, dat ook de dikke darm of het rectum kan omvatten
Bron: American Cancer Society, 2022
Hoe ontstaat darmkanker?
Darmkanker begint meestal als een niet-kankerachtige poliep in de wand van de dikke darm of het rectum. Na verloop van tijd (meestal enkele jaren) kan deze poliep kanker worden. Dit betekent dat de cellen in de poliep zich ongecontroleerd beginnen te delen en een tumor vormen (American Cancer Society, 2022). Darmpoliepen ontstaan spontaan op de wanden van de darmen en zijn meestal slechts enkele millimeters groot. Een effectieve manier om darmkanker te voorkomen, is mogelijk door de dikke darm en het rectum controleren op poliepen en deze te verwijderen voordat ze zich tot kanker ontwikkelen. Hoewel niet alle darmpoliepen kanker zullen worden, is het nodig ze te verwijderen om na te gaan of het een type is dat zich tot kanker kan ontwikkelen.
Symptomen van darmkanker
Darmkanker veroorzaakt vaak geen symptomen in het beginstadium van de ziekte. Daarom is vroege opsporing en preventie zo belangrijk. Mogelijke symptomen zijn bijvoorbeeld:
- Ontlasting met bloed of slijm
- Verandering in frequentie of consistentie van de ontlasting
- Afname van eetlust
- Onbedoeld gewichtsverlies
- Buikpijn of darmkrampen
- Het gevoel dat de darm niet helemaal leeg is
- Vermoeidheid
Bron: Mayo Clinic, 2022
Hoe vaak komt darmkanker voor?
Darmkanker is wereldwijd de derde meest voorkomende vorm van kanker en is één van de meest voorkomende vormen van kanker in Europa. Naar schatting kregen in 2020 340.000 mensen in de EU de diagnose darmkanker (OECD). De meeste mensen met darmkanker zijn ouder dan 50 jaar, maar de incidentie neemt toe bij jongere volwassenen (NIH, 2020).
Risicofactoren voor darmkanker
De belangrijkste risicofactor voor darmkanker is leeftijd. De meeste gevallen van darmkanker komen voor bij mensen van 50 jaar of ouder (Cancer.net, 2022) Andere risicofactoren zijn:
- Een familiegeschiedenis van darmkanker of poliepen
- Overgewicht of obesitas
- Gebrek aan lichamelijke beweging
- Ontstekingen van de darm, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
- Een dieet met weinig fruit of groenten
- Een vetrijk en vezelarm dieet
- Alcohol- en tabaksgebruik
- Bepaalde genetische syndromen (zoals het Lynch-syndroom)
Bron: Mayo Clinic, 2022
Hoe test je op darmkanker?
Er zijn verschillende screeningstesten voor darmkanker beschikbaar. Eén screeningoptie is een fecale occult bloedtest (FOBT) of fecale immunochemische test (FIT). Deze testen controleren op verborgen bloed in de ontlasting dat kan worden veroorzaakt door poliepen of kanker (Cancer.net, 2022). FOBT- en FIT-testen kunnen thuis worden uitgevoerd en worden in veel landen gebruikt in nationale screeningsprogramma’s voor darmkanker. Bij een thuistest moet de gebruiker een ontlastingmonster verzamelen met behulp van een afnamekit en dit naar een laboratorium opsturen voor analyse. De Darmkanker screening test van Homed-IQ is een FIT-test die volledig thuis kan worden uitgevoerd. FOBT- en FIT-tests moeten om de 1-2 jaar worden herhaald.
Andere screeningstesten op darmkanker bestaan uit een fysiek onderzoek van de dikke darm/rectum en het zo nodig verwijderen van poliepen of weefsel. Bij een sigmoïdoscopie worden de dikke darm en het rectum onderzocht met behulp van een buisje met licht. Bij een colonoscopie worden de hele dikke darm en het rectum onderzocht op poliepen of afwijkingen (Cancer.net, 2022). Sigmoïdoscopieën en colonoscopieën hoeven niet zo vaak te worden herhaald als ontlastingstesten. Bij een abnormaal resultaat op een sigmoïdoscopie of ontlastingstest word je doorverwezen voor een colonoscopie.
Afhankelijk van je persoonlijk risico op kanker kunnen verschillende screeningstesten worden gebruikt, die met je arts moeten worden besproken. Het type screening, de frequentie en de in aanmerking komende leeftijdsgroep kunnen ook per land verschillen. Welke testmethode je ook kiest, het belangrijkste is dat je je regelmatig laat screenen.
Wanneer moet ik naar de dokter?
Als de uitslag van de fecale occult bloedtest positief is, bezoek dan de huisarts voor verdere stappen. Waarschijnlijk is een colonoscopie nodig voor verder onderzoek. Als de testresultaten negatief zijn, maar je wel symptomen ervaart die op darmkanker kunnen wijzen of als je een familiegeschiedenis van de ziekte hebt, ga dan naar je arts om te bespreken of aanvullend onderzoek nodig is.
Diagnose van darmkanker
Als de uitslag van de fecale occult bloedtest positief is, word je doorverwezen voor een onderzoek van de dikke darm (colonoscopie). Tijdens dit onderzoek kunnen poliepen en weefsel worden verwijderd en onderzocht op kankercellen. Nadat kanker is vastgesteld, kunnen MRI- of CT-scans worden uitgevoerd om het stadium van de kanker te bepalen en te controleren of de kanker zich elders heeft uitgezaaid (NHS, 2021).
Behandeling van darmkanker
De behandeling van darmkanker hangt af van waar de kanker is gevonden en of deze is uitgezaaid. Een operatie om het (de) aangetaste deel (delen) van de dikke darm of het rectum te verwijderen is meestal de eerste stap in de behandeling (NHS, 2021). Dit kan worden gecombineerd met chemotherapie, bestraling of andere behandelingen, afhankelijk van waar de kanker is uitgezaaid.
Bronnen
American Cancer Society. (2020). What Is Colorectal Cancer? | How Does Colorectal Cancer Start? https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/about/what-is-colorectal-cancer.html
Colon and Rectal Polyps | Michigan Medicine. (n.d.). https://www.uofmhealth.org/conditions-treatments/digestive-and-liver-health/colon-and-rectal-polyps
Colon cancer – Symptoms and causes. (2022, October 8). Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/symptoms-causes/syc-20353669
Colorectal Cancer – Risk Factors and Prevention. (2022, November 17). Cancer.Net. https://www.cancer.net/cancer-types/colorectal-cancer/risk-factors-and-prevention
Colorectal Cancer Rising among Young Adults. (2020, November 5). National Cancer Institute. https://www.cancer.gov/news-events/cancer-currents-blog/2020/colorectal-cancer-rising-younger-adults
NHS website. (2021, December 8). Diagnosis. nhs.uk. https://www.nhs.uk/conditions/bowel-cancer/diagnosis/
OECD. (n.d.). Health at a Glance: Europe 2020 : State of Health in the EU Cycle. OECD iLibrary. https://www.oecd-ilibrary.org/sites/429ff2a5-en/index.html?itemId=/content/component/429ff2a5-en
Rawla, P., Sunkara, T., & Barsouk, A. (2019). Epidemiology of colorectal cancer: incidence, mortality, survival, and risk factors. Gastroenterology Review, 14(2), 89–103. https://doi.org/10.5114/pg.2018.81072
Xi, Y., & Xu, P. (2021). Global colorectal cancer burden in 2020 and projections to 2040. Translational Oncology, 14(10), 101174. https://doi.org/10.1016/j.tranon.2021.101174
