Niergezondheid

Wat zijn nierbiomarkers en wat kunnen ze zeggen over mijn gezondheid?

Geschreven door

Lauren Dobischok
18 augustus, 2022

Medisch gecontroleerd artikel Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten

Onze nieren zijn vitale organen die een belangrijke rol spelen in ons lichaam. De belangrijkste functie van de nieren is het filteren van het bloed van het lichaam, waarbij afvalstoffen en water worden verwijderd om urine te creëren. De nieren regelen ook de vochtbalans in het lichaam en produceren hormonen die de bloeddruk reguleren, evenals de balans van elektrolyten. Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat onze nieren gezond zijn en vrij van ziekte of disfunctie. De gezondheid van onze nieren kan worden gecontroleerd door te kijken naar nierbiomarkers. Maar wat zijn nierbiomarkers precies, hoe meet je ze en welke biomarkerwaarden zijn normaal? In dit artikel willen we deze vragen nader bekijken.

Wat doen de nieren?

Ongeveer 1.800 liter bloed stroomt dagelijks door de nieren. Ongeveer tien procent hiervan (~180 liter) wordt gefilterd als primaire urine en vervolgens geconcentreerd tot ongeveer twee liter urine. Zowel bloed als urine spelen een cruciale rol bij de diagnose van nierproblemen. Als een nieraandoening wordt vermoed, wordt meestal een bloed- en urinemonster genomen en getest.

Wanneer wordt een nieronderzoek uitgevoerd?

Nieronderzoeken worden over het algemeen uitgevoerd als er een vermoeden is van problemen met de nieren, of om periodiek de nierfunctie te controleren als iemand een bekende ziekte heeft die de nieren beïnvloedt, zoals diabetes.

Typische symptomen van nierproblemen zijn doffe pijn in de onderrug en flanken, koudegevoeligheid, gewrichtspijn en vermoeidheid. Echter, vroege stadia van nierziekten veroorzaken vaak weinig tot geen symptomen. Daarom is testen een nuttig hulpmiddel bij het detecteren van nierproblemen voordat onomkeerbare schade optreedt.

Wat zijn nierbiomarkers?

Nierbiomarkers zijn moleculen die in het bloed of de urine verschijnen die laten zien hoe goed de nieren werken en die gemeten kunnen worden met een laboratoriumtest. Er zijn twee manieren om de waarde van nierbiomarkers te bepalen; met een urinetest en met een bloedtest. Er is echter niet slechts één biomarker die de gezondheid van de nieren aangeeft. Lees verder om meer te leren over de primaire biomarkers voor het controleren van de nierfunctie en gezondheid.

Creatinine en eGFR

Je hebt misschien gehoord van creatine als een voedingssupplement onder atleten, maar wist je dat creatine ook belangrijk is buiten gewichtheffen? Creatine is een eiwit dat in de spieren wordt opgeslagen, waar het wordt gebruikt voor energie Hoewel het lichaam kleine hoeveelheden van dit eiwit kan produceren, wordt de meeste creatine verkregen via de voeding. Ongeveer één tot twee procent van de creatine wordt elke dag door het lichaam afgebroken tot creatinine, dat vervolgens door de nieren wordt gefilterd en uitgescheiden via de urine. Omdat de hoeveelheid creatinine die wordt uitgescheiden varieert afhankelijk van de hoeveelheid die wordt geconsumeerd, varieert het creatininegehalte dat in een test kan worden gedetecteerd ook. Het proces waarbij creatininegehaltes in urine en bloed worden gedetecteerd, staat ook bekend als creatinineklaring. Spieren hebben een directe invloed op creatininegehaltes, wat betekent dat atleten en gespierde mensen vaak een creatininegehalte boven de normale waarde hebben. Echter, een verhoogde creatininewaarde kan ook een indicatie zijn van nierziekte. Een creatininewaarde die lager is dan normaal is over het algemeen geen reden tot zorg.

Een andere waarde die met een creatininetest kan worden bepaald, is de geschatte glomerulaire filtratiesnelheid (eGFR). eGFR is een maat voor hoe goed je nieren werken en wordt berekend op basis van de hoeveelheid creatinine in je bloed, evenals andere persoonlijke factoren zoals leeftijd en geslacht. Gezonde nieren filteren creatinine uit het bloed als urine. Als de nieren niet goed werken, zullen creatinineniveaus zich ophopen in het bloed. Het is belangrijk om te vermelden dat deze waarde kan variëren afhankelijk van leeftijd, geslacht, lichaamstype en ras. Bovendien is de eGFR vaak niet zinvol voor mensen die ernstig overgewicht hebben, zwanger zijn of zeer gespierd zijn.

Ureum

Ureumstikstof is een afvalproduct dat ontstaat wanneer het lichaam eiwit uit ons voedsel afbreekt. Dit niet-toxische ureum wordt gevormd wanneer de lever ammoniak creëert, dat vrijkomt wanneer eiwit wordt afgebroken. Ammoniak combineert vervolgens met andere elementen om ureum te creëren, dat van de lever naar de nieren reist via de bloedbaan. Ureum wordt vervolgens uitgescheiden via de nieren. Als de nieren niet gezond zijn, kunnen ze moeite hebben om ureumstikstof te verwijderen, waardoor de niveaus in het bloed stijgen. Bloedureumstikstof (BUN) dat hoger is dan normaal, kan een indicator zijn van chronische nierziekte. Echter, verhoogde niveaus kunnen ook worden veroorzaakt door uitdroging, weefselschade (zoals brandwonden), of door een eiwitrijk dieet.

Albumine

Albumine is een eiwit dat door de lever wordt geproduceerd en dat stoffen zoals hormonen, medicijnen en enzymen door het hele lichaam vervoert. Albumine helpt ook om te voorkomen dat vocht in het bloed lekt naar lichaamsweefsels. Bij goed werkende nieren zal slechts een kleine hoeveelheid albumine in de urine lekken. Bij schade aan de nieren zullen er hogere waarden in de urine aangetroffen worden. Dit wordt vooral gezien bij personen met verhoogde bloeddruk of diabetes.

Microalbumine (ook wel de albumine/kreatinine ratio genoemd) is de verhouding tussen de hoeveelheid albumine en de creatinine die is uitgescheiden in een portie urine. Urinemicroalbumineniveaus kunnen verhoogd worden door bepaalde medicijnen, recente lichaamsbeweging, urineweginfecties en bloed in je urine. Als je microalbumineniveaus verhoogd zijn, raadpleeg dan je huisarts – ze kunnen je vragen om de test te herhalen.

Wat zijn normale waarden voor nierbiomarkers?

Hieronder vind je een overzicht van normale waarden voor nierbiomarkers. Afwijkingen van deze waarden kunnen normaal zijn, afhankelijk van bepaalde persoonlijke factoren zoals leeftijd, geslacht of levensstijlen die bepaalde markers van nature verhogen.

Een veilige en eenvoudige manier om drie belangrijke nierbiomarkers te controleren is met de Lever- en Nierfunctietest van Homed-IQ. Met deze test kunnen gebruikers hun creatinine-, eGFR- en microalbumineniveaus controleren, evenals belangrijke leverbiomarkers zoals ALT, AST, GammaGT, bilirubine en alkalische fosfatase. Deze zelftest omvat het nemen van een bloed- en urinemonster thuis, gevolgd door het indienen van het monster bij een gecertificeerd laboratorium voor analyse. Je ontvangt een volledig laboratoriumrapport dat je naar je huisarts kunt brengen voor verder onderzoek indien nodig.

NierwaardenGemeten inWaarde
CreatinineBloed59,2 to 103,4 μmol/l
eGFRBloed> 60 ml/min
UreumstikstofBloed6 to 24 mg/dL
MicroalbumineUrine< 20 mg/L

Wat betekent het als nierbiomarkers buiten het normale bereik vallen?

Nierbiomarkers die buiten het normale bereik vallen, kunnen wijzen op nierschade of ziekte. Echter, andere ziektes en persoonlijke factoren kunnen ook invloed hebben op nierbiomarkers. Als je testresultaten abnormaal zijn, neem ze dan mee naar je huisarts voor verder onderzoek. Je hebt mogelijk aanvullende tests nodig of moet een test herhalen om te zien of het resultaat nog steeds abnormaal is. Bovendien, als je testresultaat normaal is maar je nog steeds symptomen ervaart die overeenkomen met nierdisfunctie, bezoek dan je huisarts voor een controle.

Biomarkers die te laag zijn

Lage nierbiomarkers zijn meestal minder significant dan te hoge waarden, maar kunnen nog steeds wijzen op mogelijke problemen in het lichaam. Lage creatinineniveaus kunnen bijvoorbeeld wijzen op een probleem met de spieren of lever, maar kunnen ook te wijten zijn aan iets minder ernstigs, zoals verminderde spiermassa bij oudere volwassenen of zwangerschap. Een lage waarde van bloedureumstikstof kan het resultaat zijn van een slecht dieet, ondervoeding, overhydratie, zwangerschap of leverschade. Microalbuminewaarden die lager zijn dan 20 mg/L worden als normaal beschouwd.

Een lage eGFR geeft aan dat de nieren mogelijk niet zo goed werken als zou moeten, maar kan ook afnemen met de leeftijd. Zoals bij alle testresultaten, kan nierziekte niet worden gediagnosticeerd als één biomarker buiten bereik is. Als je een testresultaat ontvangt dat buiten het normale bereik valt, zal je dokter mogelijke oorzaken onderzoeken, indien nodig aanvullende tests bestellen en een formele diagnose stellen.

Biomarkers die te hoog zijn

Vroege stadia van nierschade of ziekte kunnen verhoogde nierbiomarkers veroorzaken voordat symptomen optreden. Hoge hoeveelheden creatinine en ureumstikstof in het bloed geven aan dat de nieren deze stoffen niet goed opruimen en mogelijk niet correct werken. Hoge niveaus van microalbumine in de urine kunnen een teken zijn van vroege stadia van nierziekte of nierfalen. Echter, er zijn andere factoren die microalbumineniveaus kunnen beïnvloeden, zoals intensieve lichaamsbeweging, die door je dokter onderzocht moeten worden. Ten slotte is een hoge eGFR-waarde geen reden tot zorg en geeft aan dat de nieren goed functioneren.

Wat moet je doen als je nierfunctietestresultaten abnormaal zijn?

Als je nierbiomarkers buiten het normale bereik vallen, bezoek dan je huisarts om meer te weten te komen over de mogelijke oorzaken, of er sprake is van ziekte, en wat de behandelopties zijn. Je hebt mogelijk bepaalde medicijnen nodig, aanvullende tests, of moet een nefroloog (een nierspecialist) raadplegen.

Je moet ook weten dat roken, onbeheerde hoge bloeddruk en overmatig gebruik van bepaalde medicijnen zoals ibuprofen, naproxen en aspirine de niergezondheid kunnen beïnvloeden. Langdurig gebruik van pijnstillers, antibiotica en andere medicijnen kan leiden tot nierschade. Mensen die al worstelen met bestaande nierproblemen moeten een nauwkeurig overzicht bijhouden van hun medicatiedoseringen en doses en hun dokter raadplegen om te zien of medicijnen of voedingssupplementen helemaal vermeden moeten worden. Verder is het belangrijk om je bloeddruk en bloedsuiker (bij diabetici) correct te beheren als je een bekende geschiedenis van nierschade hebt. Een gezond dieet volgen, een gezond gewicht behouden en niet roken zijn ook manieren om je niergezondheid te beschermen.

Referenties

Door, R. (2021, August 12). Kidney Values: Measure of kidney function. Pharmacy magazine. Retrieved August 2, 2022, from https://www.apotheken-umschau.de/diagnose/laborwerte/nierenwerte-mass-fuer-die-nierenfunktion-741527.html

Görgen, J. (2020, December 7). Kidney values: normal values ​​and meanings. practicaldoctor. Retrieved on August 2, 2022, from https://www.praktikalarzt.de/Investigations/Blood Analysis/nierenvalues/

Machetanz, L. & Rudolf-Müller, E. (2017, November 20). kidney values. NetDoctor. Retrieved on August 2, 2022, from https://www.netdoktor.de/laborwerte/nierenwerte/

Stephan, R.M.H. (2021, August 22). All kidney values ​​​​in the blood count simply explained. grossesblutbild.de. Retrieved on August 2, 2022, from https://www.grossesblutbild.de/nierenwerte.html

Over de auteur

Lauren Dobischok

Lauren is een gezondheidswetenschapper en wetenschapscommunicator en woont momenteel in Nederland. Oorspronkelijk komt ze uit Canada, maar heeft een onderzoeksmaster in Gezondheidswetenschappen afgerond aan het Nederlands Instituut voor Gezondheidswetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam (NIHES) met een specialisatie in epidemiologie. Voor haar Master heeft ze een Bachelor in Gezondheidswetenschappen aan de Simon Fraser University afgerond. Met een achtergrond in de volksgezondheid is het haar doel om nauwkeurige wetenschappelijke inhoud te creëren die gemakkelijk te begrijpen is en mensen in staat stelt geïnformeerde beslissingen te nemen. Binnen Homed-IQ werkt Lauren als Product Developer en Content Lead, waarbij ze nauw samenwerkt met artsen en wetenschappers op het gebied van medische hulpmiddelen voor Homed-IQ’s nieuwe producten en schriftelijke communicatie.