Alle HOMED-IQ blogs worden beoordeeld door medische specialisten
Bijna een kwart van alle Nederlands in de leeftijd van 30 t/m 70 jaar heeft te maken met een te hoog cholesterol. Is je cholesterol te hoog, dan vormt dat een verhoogd risico op het ontstaan van hart- en vaatziekten. Met de Cholesterol & Lipiden Test van Homed-IQ test je jouw totale cholesterolgehalte, de HDL waarde (goede cholesterol), LDL waarde (slechte cholesterol) en het triglyceridengehalte in je bloed.
Wat is cholesterol?
Cholesterol is een lichaamseigen stof die als bouwstof werkt voor cellen en hormonen en voor de aanmaak van gal. Het is in je lichaam aanwezig als kleine, vetachtige bolletjes. Deze bolletjes zijn omgeven door eiwit, dat het mogelijk maakt om cholesterol het lichaam in te vervoeren. Je lichaam maakt cholesterol aan in de lever en een klein deel komt via voedsel binnen.
Wat is LDL?
LDL staat ook wel bekend als slecht cholesterol. Het is een eiwit in je bloed dat cholesterol van de lever naar de rest van je lichaam transporteert. Bij een te hoog LDL-gehalte kan cholesterol zich in je bloedvaten ophopen. Hierdoor kunnen vernauwingen ontstaan in de slagaders. Het bloed kan dan minder gemakkelijk door de bloedvaten stromen, wat zorgt voor slagaderverkalking.
Wat is HDL?
HDL is goed cholesterol en biedt juist bescherming tegen hart- en vaatziekten. De kleine deeltjes zorgen ervoor dat een overschot aan cholesterol in het lichaam naar de lever gaat. Dit orgaan zorgt vervolgens voor de afbraak ervan, om vervolgens via ontlasting en gal het lichaam uit te gaan.
Hoe hoog mag je cholesterol zijn?
Er is sprake van een normaal cholesterolgehalte als het totaal cholesterol lager is dan 5,0 mmol/l.
- Normaal: < 5,0 mmol/l
- Licht hoog: 5,0 t/m 6,4 mmol/l
- Verhoogd: 6,5 tot en met 7,9 mmol/l
- Sterk verhoogd: > 8 mmol/l
Naast het totaal cholesterol is het ook belangrijk om te weten wat de verhouding tussen LDL en HDL is. Indien deze verhouding uit evenwicht is, geldt dat er eveneens sprake is van een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Bij het slechte cholesterol geldt dat er specifieke streefwaardes zijn die afhangen van je leeftijd en het risico op hart- en vaatziekten (Hartstichting). Als uit de test blijkt dat het LDL-cholesterolgehalte minder is dan 3,0 mmol/l dan is dat doorgaans prima. Bij mensen die een verhoogd risico op hart- en vaatziekten hebben, geldt een lagere optimale waarde, namelijk minder dan 2,6 mmol/l. Bij mensen beneden de 70 jaar die hart- en vaatziekten hebben geldt een nog lagere streefwaarde van minder dan 1,8 mmol/l/.
Voor het HDL-cholesterol, geldt dat er geen streefwaarde van toepassing is. Wel is het zo dat een hogere waarde het risico op hart- en vaatziekten mogelijk beperkt. De HDL-waarde zou bij mannen hoger moeten zijn dan 1,0 mmol/l en bij vrouwen hoger dan 1,2 mmol/l.
Wat zijn de symptomen van een te hoog cholesterol?
Een te hoog cholesterol geeft geen symptomen die direct merkbaar zijn en is daarom niet als specifieke ziekte aan te merken. Er kunnen wel gevolgen zijn op de lange termijn die leiden tot hart- en vaatziekten. De wanden van de bloedvaten worden door teveel cholesterol namelijk nauwer en kunnen zelfs dichtslibben.
Mogelijke gevolgen van een te hoog cholesterol zijn:
- Slagaderverkalking
- Hartinfarct
- Beroerte
- Schade aan nieren
- Angina pectoris (pijn op de borst)
Wat zijn de oorzaken van een te hoog cholesterolgehalte?
Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen die mogelijk tot een te hoog cholesterol leiden. Dit kunnen erfelijke factoren zijn, ziektes of een bepaalde levensstijl (UMC Utrecht, 2022). De belangrijkste oorzaken zijn:
- Diabetes
- Traag functionerende schildklier
- Erfelijkheid
- Overgewicht
- Weinig bewegen
- Ongezonde voeding
Welk eten is slecht voor je cholesterol?
Er zijn allerlei voedingsstoffen die een negatieve invloed hebben op cholesterol. Dit zijn met name producten die uit veel verzadigd vet bestaan (Voedingscentrum). Dat zijn bijvoorbeeld volle melk en andere dierlijke producten, zoals volvette kaas. Ook gebak, koek, ongefilterde koffie en snacks bevatten voedingsstoffen die het LDL gehalte doen stijgen.
Verzadigd vet is een stimulator voor de lever om cholesterol aan te maken, maar een teveel daaraan zorgt voor een te hoog LDL-cholesterol. Overigens komt cholesterol op een natuurlijke manier in meerdere voedselproducten voor, zoals in eidooiers, lever, garnalen, niertjes en paling. Daarom luidt het advies om deze cholesterolrijke producten met mate te eten:
- Dierlijk, vetrijk voedsel (volle melk, volle kaas)
- Eidooiers
- Lever en niertjes
- Paling en garnalen
Wat moet je eten om je cholesterol te verlagen?
Wil je jouw cholesterolgehalte verlagen, dan is een gezond dieet met onverzadigde vetten belangrijk. Deze vetten vind je onder andere in:
- Vette vis
- Noten en pinda’s
- Vloeibare bakproducten
- Halvarine
- Plantaardige olie
Ook producten met fytosterolen (plantensterolen) hebben een cholesterolverlagende werking. Fytosterolen worden vaak toegevoegd aan margarine- en yoghurtproducten. Ze zorgen in de darmen voor een remming van de cholesterolopname. Bovendien verhogen deze stoffen het cholesterol dat via de ontlasting het lichaam verlaat.
Wat zijn de risico’s van een hoog cholesterol?
Het grootste risico van hoog cholesterol is de toegenomen kans om hart- en vaatziekten te krijgen. Een te hoog gehalte kan bijvoorbeeld tot slagadervernauwing of slagaderverkalking leiden. Dit komt doordat cholesteroldeeltjes aan beschadigde plekken in de slagaders kunnen blijven kleven. Zo ontstaat er een verdikking, ook wel plaque genoemd. Hierdoor stroomt het bloed minder goed, waardoor je organen minder zuurstof krijgen. Een plaque kan ook scheuren, waardoor er een bloedprop ontstaat. Zo’n bloedstolsel kan een bloedvat afsluiten. Het weefsel dat zich daarachter bevindt sterft dan af, omdat het geen zuurstof meer krijgt (Hartstichting).
Hoe voorkom je een hoog cholesterol?
De beste manier om hoog cholesterol te voorkomen is het aannemen van een gezonde levensstijl. Dat betekent dat het belangrijk is om gezond te eten, voldoende te bewegen en op je gewicht te letten. Ook het vermijden van stress en niet roken dragen bij aan het voorkomen van een te hoog cholesterol.
Hoe test je op een hoog cholesterolgehalte?
Een te hoog cholesterolgehalte is te meten in het bloed. Homed-IQ heeft hiervoor een eenvoudige thuistest: de Cholesterol & Lipiden Test. Na het uitvoeren van de test analyseert een gecertificeerd laboratorium het bloed om de waarden vast te stellen. Niet alleen je totale cholesterolgehalte, maar ook LDL, HDL, het HDL percentage van het totale cholesterol en triglyceriden worden gemeten.
Kun je van stress te hoog cholesterol krijgen?
Ja, stress kan van invloed zijn op je cholesterolgehalte. Dat komt door de verhoogde cortisolspiegels bij stress. Cortisol heeft een rechtstreeks effect op de verwerking van vetten en suikers. Het gevolg is een snelle stijging van de cholesterolwaardes.
Wat moet je doen om je cholesterol te verlagen?
Bij een te hoog cholesterol is het belangrijk om te kijken welke onderdelen van je levensstijl en voedingspatroon aangepast kunnen worden. De belangrijkste tips zijn:
- Volle zuivel vervangen door magere varianten
- Wekelijks peulvruchten en vette vis eten
- Dagelijkse handje ongezouten noten nemen
- Drink gefilterde koffie in plaats van oploskoffie
- Rood vlees beperken
- Voldoende vezels nemen
- Dagelijks voldoende bewegen
- Stoppen met roken
- Matigen met alcohol
Bronnen
Hartstichting. (2022). Cholesterol. https://www.hartstichting.nl/oorzaken/cholesterol
Hoog cholesterol – UMC Utrecht. (n.d.). https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekte/hoog-cholesterol
Voedingscentrum. (n.d.). Cholesterol. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/cholesterol.aspx
