Bloedarmoede, ook bekend als anemie, is een veelvoorkomende aandoening die optreedt wanneer je lichaam niet genoeg gezonde rode bloedcellen produceert of wanneer er een tekort aan hemoglobine is, het eiwit in de bloedcellen dat verantwoordelijk is voor het transport van zuurstof. Voel je je vaak moe, minder energiek of ben je opvallend bleek? Deze symptomen worden vaak toegeschreven aan slaapgebrek of stress, maar kunnen ook tekenen van bloedarmoede zijn. Sterker nog, wereldwijd lijden 37% van de zwangere vrouwen en 30% van de vrouwen tussen 15 en 49 jaar aan bloedarmoede, wat het belang van een beter begrip van deze ziekte benadrukt (WHO, 2023). In deze blog belichten we de oorzaken en symptomen van bloedarmoede en leggen we uit hoe het wordt gediagnosticeerd en behandeld.

Inhoudsopgave

• Wat is bloedarmoede?
• Wat zijn de oorzaken van bloedarmoede?
• Wat zijn de symptomen van bloedarmoede?
• Hoe wordt bloedarmoede gediagnosticeerd?
• Hoe wordt bloedarmoede behandeld?
• Wat gebeurt er als bloedarmoede niet wordt behandeld?
• Samenvatting

Wat is bloedarmoede?

Bloedarmoede is een gezondheidstoestand die gekenmerkt wordt door een tekort aan hemoglobine, het rode bloedpigment, of een ontoereikend aantal gezonde rode bloedcellen. Hemoglobine is een belangrijk eiwit in de rode bloedcellen dat zuurstof uit de longen opneemt en naar verschillende organen en weefsels in het lichaam transporteert. Een tekort aan hemoglobine of een onvoldoende aantal rode bloedcellen zorgt ervoor dat je lichaam niet genoeg zuurstof krijgt, wat een reeks symptomen kan veroorzaken. Het aantal rode bloedcellen staat niet altijd in direct verband met de hemoglobinewaarde. Een verlaging van het hemoglobine kan ook optreden wanneer het aantal rode bloedcellen normaal of verhoogd is, wat kan wijzen op verschillende soorten bloedarmoede (NHLBI, 2022).

Welke soorten bloedarmoede zijn er?

De soort bloedarmoede wordt meestal bepaald door de oorzaak ervan. Hieronder vind je een gedetailleerd overzicht van de verschillende soorten bloedarmoede en of ze tijdens het leven worden verworven of vanaf de geboorte aanwezig zijn:

Wat zijn de oorzaken van bloedarmoede?

Bloedarmoede is een veelvoorkomende gezondheidsstoornis waarbij je lichaam niet over genoeg gezonde rode bloedcellen beschikt om het lichaam voldoende van zuurstof te voorzien.

• IJzertekort: Dit is een van de meest voorkomende oorzaken van bloedarmoede en treedt op wanneer je lichaam niet genoeg ijzer krijgt, wat nodig is voor de aanmaak van hemoglobine. Typische oorzaken van ijzertekort zijn onvoldoende ijzerinname via de voeding, een verhoogde behoefte tijdens de zwangerschap, of chronisch bloedverlies door bijvoorbeeld hevige menstruaties of interne bloedingen.
• Vitaminegebrek: Vitamine B12 of foliumzuur zijn essentieel voor de DNA-synthese en de vorming van rode bloedcellen in het beenmerg. Een tekort kan veroorzaakt worden door onvoldoende inname via voeding, opnamestoornissen in de darm, of leefstijlfactoren zoals overmatig alcoholgebruik.
• Chronische ziekten: Aandoeningen zoals chronisch nierlijden, reumatoïde artritis en andere ontstekingsziekten kunnen de productie van rode bloedcellen in het beenmerg beïnvloeden, wat vaak leidt tot een verminderd aantal van deze cellen.
• Genetische aanleg: Bloedarmoedekan ook veroorzaakt worden door genetische factoren. Voorbeelden hiervan zijn de eerder beschreven sikkelcelziekte en thalassemie.
• Beenmergaandoeningen: Ziekten van het beenmerg zoals leukemie en andere kankers die het beenmerg aantasten, verstoren direct de productie van bloedcellen, waardoor het beenmerg niet in staat is voldoende rode bloedcellen te produceren, wat leidt tot bloedarmoede.
• Hemolyse: De voortijdige afbraak van rode bloedcellen, veroorzaakt door auto-immuunziekten, bepaalde medicijnen of blootstelling aan gifstoffen, vermindert het aantal gezonde rode bloedcellen in het lichaam.
• Bloedverlies: Zowel acuut als chronisch bloedverlies door operaties, verwondingen of aandoeningen zoals maag- en darmzweren kan leiden tot een snel verlies van rode bloedcellen. Als er niet genoeg rode bloedcellen kunnen worden aangemaakt om het verlies te compenseren, ontstaat bloedarmoede.
• Infecties: Infectieziekten zoals malaria hebben directe effecten op de rode bloedcellen. De pathogenen van malaria infecteren de rode bloedcellen, wat hun vernietiging versnelt en bloedarmoede veroorzaakt.

Bronnen: WHO, 2023; Cleveland Clinic, 2024

Wat zijn de symptomen van bloedarmoede?

Bloedarmoede kan zich op verschillende manieren manifesteren, waarbij de symptomen en hun intensiteit individueel verschillen. De typische symptomen kun je aan de afbeelding zien.

Naarmate bloedarmoede vordert, kunnen de symptomen vaak verergeren en kunnen er extra klachten zoals broze nagels, zweren in de mond, gebrek aan eetlust, blauwe verkleuring van het oogwit, pica (een hevig verlangen naar niet-eetbare dingen) en een gladde, rood gelakte tong optreden. Als je onzeker bent of symptomen ervaart, moet je zeker een arts raadplegen om de oorzaken te achterhalen (Mayo Clinic, 2023).

Hoe wordt bloedarmoede gediagnosticeerd?

De diagnose van bloedarmoede wordt typisch gesteld door een combinatie van een lichamelijk onderzoek en specifieke bloedtests. De bloedtest, vooral het volledige bloedbeeld (CBC), is cruciaal omdat het gedetailleerde informatie biedt over het aantal en de kwaliteit van de bloedcellen, inclusief de rode bloedcellen en het hemoglobinegehalte. Afhankelijk van wat de arts noodzakelijk acht, kunnen er meer specifieke tests worden uitgevoerd om het type bloedarmoede te bepalen, zoals de waarden van vitamine B12 en foliumzuur (Freeman et al., 2023).

Vanaf welke waarde spreekt men van bloedarmoede?

De classificatie van bloedarmoede, met name of het als gevaarlijk wordt beschouwd, is gebaseerd op de hemoglobine waarde (Hb-waarde). Zo spreekt men van bloedarmoede bij hemoglobinewaarden onder 13 g/dL (7,7 mmol/L) bij mannen en onder 12 g/dL (7,4 mmol/L) bij vrouwen. Een Hb-waarde onder 4,0 mmol/L wordt als levensbedreigend beschouwd en vereist onmiddellijke behandeling.

Hoe wordt bloedarmoede behandeld?

De behandeling van bloedarmoede hangt af van de oorzaak ervan. Bij bloedarmoede veroorzaakt door ijzer- of vitaminegebrek bestaat de behandeling uit het nemen van voedingssupplementen. IJzersupplementen kunnen ijzertekort effectief verhelpen, terwijl vitaminesupplementen specifiek gebruikt worden bij een tekort aan vitamine B12 of foliumzuur. Ook een aanpassing van het dieet wordt vaak aanbevolen. Voordat je echter voedingssupplementen neemt, moet je altijd met een arts spreken om een medische diagnose te krijgen, aangezien het nemen van te veel supplementen ook gezondheidsrisico’s met zich mee kan brengen. Bij complexere oorzaken zoals chronische ziekten of genetische aandoeningen zijn specifieke en vaak ook intensievere behandelingsbenaderingen nodig (Lam, 2024).

Belangrijke voedingsmiddelen ter ondersteuning bij bloedarmoede

Een gezond en gevarieerd dieet is cruciaal voor de preventie en behandeling van bloedarmoede. De volgende voedingsmiddelen zijn in het bijzonder nuttig:

• IJzerrijke voedingsmiddelen: Dit omvat rood vlees, gevogelte, vis, peulvruchten, tofu, donkergroene bladgroenten en gedroogd fruit.
• Voedingsmiddelen rijk aan vitamine C: Vitamine C bevordert de opname van ijzer. Citrusvruchten, aardbeien, kiwi’s, tomaten en paprika’s zijn hierbij bijzonder effectief.
• Voedingsmiddelen rijk aan vitamine B12: Deze vind je vooral in vlees, vis, zuivelproducten en verrijkte plantaardige producten.
• Voedingsmiddelen rijk aan foliumzuur: Donkergroene bladgroenten, peulvruchten, noten en zaden, en verrijkte graanproducten ondersteunen de bloedvorming.

Bron: McDermott, 2023

Wil je zelf een kijkje nemen in je gezondheid?

Heb je symptomen die kunnen wijzen op bloedarmoede, zoals ongebruikelijke vermoeidheid, bleekheid of verminderd prestatievermogen? Of wil je gewoon meer inzicht in je gezondheid? Vitaminen zoals B12 en foliumzuur zijn betrokken bij de vorming en het onderhoud van gezonde rode bloedcellen. Een tekort aan deze vitaminen kan leiden tot verschillende vormen van bloedarmoede. Met de foliumzuurtest, de Vitamine B12 bloedtest (Holo-TC) of de Vitaminetekort test van Homed-IQ kun je op een eenvoudige en gemakkelijke manier je vitamine-status controleren en bepalen of je symptomen te wijten zijn aan een tekort aan essentiële vitaminen. Deze tests kunnen gemakkelijk thuis worden uitgevoerd en geven je belangrijke inzichten in je gezondheid.

Wat gebeurt er als bloedarmoede niet wordt behandeld?

Zoals al genoemd, als je bloedarmoede hebt, worden je lichaam en organen niet voorzien van voldoende zuurstof. Om dit tekort te compenseren, verhoogt het hart zijn slagfrequentie en de ademhaling. Deze toestand kan door het lichaam gedurende een bepaalde tijd worden verdragen, maar op de lange termijn kan het leiden tot hartspierzwakte. Als bloedarmoede op lange termijn niet wordt behandeld en zelfs na hartspierzwakte wordt genegeerd, kan bloedarmoede uiteindelijk leiden tot de dood (Cleveland Clinic, 2022).

Samenvatting

Bloedarmoede is een veelvoorkomende gezondheidsstoornis waarbij je lichaam niet over genoeg gezonde rode bloedcellen beschikt om het lichaam voldoende van zuurstof te voorzien. Het kan in verschillende vormen voorkomen, waaronder bloedarmoede door ijzertekort, bloedarmoede door vitaminetekort en bloedarmoede als gevolg van chronische ziekten. Typische symptomen zijn vermoeidheid, bleekheid, kortademigheid en zwakte De belangrijkste oorzaken zijn tekorten aan ijzer en vitamines, genetische stoornissen, en chronische en ontstekingsziekten. De behandeling hangt af van de oorzaak en varieert van het nemen van voedingssupplementen tot specifiekere medische ingrepen in complexere gevallen.

Bronnen

Anaemia. (2023, May 1). World Health Organization (WHO). Retrieved June 18, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/anaemia

Anemia Screening – StatPearls. (2023, July 25). NCBI. Retrieved June 18, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499905/

Anemia: Symptoms, Causes & Treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved June 18, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/3929-anemia

Anemia – What Is Anemia? (2022, March 24). NHLBI. Retrieved June 18, 2024, from https://www.nhlbi.nih.gov/health/anemia

Goodwin, M. (n.d.). Anemia: Symptoms, types, treatment, causes, diet, and more. MedicalNewsToday. Retrieved June 18, 2024, from https://www.medicalnewstoday.com/articles/158800

Iron deficiency anaemia. (n.d.). NHS. Retrieved June 18, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/iron-deficiency-anaemia/

Iron-Deficiency Anemia: Symptoms, Treatments & Causes. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved June 20, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22824-iron-deficiency-anemia

Overview – Vitamin B12 or folate deficiency anaemia. (n.d.). NHS. Retrieved June 18, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/vitamin-b12-or-folate-deficiency-anaemia/

Warwick, K. W. (n.d.). Anemia: Best Diet Plan. Healthline. Retrieved June 20, 2024, from https://www.healthline.com/health/best-diet-plan-for-anemia