Testosteron is meer dan alleen een hormoon – het is een belangrijk onderdeel van onze gezondheid, voor zowel mannen als vrouwen. Van de ontwikkeling van mannelijke geslachtskenmerken tot het versterken van de botten en het reguleren van ons libido, testosteron speelt een centrale rol. Maar wist je dat factoren zoals leeftijd en levensstijl je testosteronniveau kunnen beïnvloeden? En dat dit gevolgen heeft voor je gezondheid en welzijn? In dit artikel leggen we uit welke rol testosteron in het lichaam speelt, waardoor het verminderd kan zijn en wat je ertegen kunt doen. Als je niet zeker bent over je eigen testosteronniveau, laten we je zien hoe je dit gemakkelijk vanuit huis kunt checken met een simpele bloedtest, zoals de bloedonderzoek voor sporters, van Homed-IQ.

Inhoudsopgave

• Wat is testosteron?
• Welke symptomen kunnen optreden bij een testosterontekort?
• Wat moet ik doen als mijn testosteronniveau laag is?
• Wat zijn de oorzaken van een laag testosteronniveau?
• Welke maatregelen helpen om het testosteronniveau te ondersteunen?

Wat is testosteron?

Hoewel testosteron vaak bekend staat als het ‘mannelijke’ hormoon, is het eigenlijk belangrijk voor beide geslachten. Bij mannen wordt het voornamelijk geproduceerd in de testikels, bij vrouwen in kleinere hoeveelheden in de eierstokken en de bijnierschors. Testosteron is cruciaal voor mannelijke kenmerken zoals de ontwikkeling van de genitaliën, de stemverandering in de puberteit, de groei van gezichts- en lichaamshaar, spieropbouw en het versterken van de botten. Het speelt ook een belangrijke rol in de spermaproductie en mannelijke vruchtbaarheid (Cleveland Clinic, 2022).

Welke symptomen kunnen optreden bij een testosterontekort?

Een goed begrip van de rol van testosteron in de gezondheid vereist kennis van de symptomen die kunnen optreden bij een disbalans van dit hormoon. De algemene symptomen zijn:

Bron: MedlinePlus, 2023

• Bij mannen kan een tekort aan testosteron vaak symptomen veroorzaken zoals verminderd seksueel verlangen, erectieproblemen en verlies van spierkracht.
• Bij vrouwen kunnen bij een disbalans vaak symptomen zoals vermoeidheid en stemmingswisselingen optreden, evenals mogelijke veranderingen in de menstruatie en de gezondheid van de botten.

Houd er rekening mee dat deze symptomen ook bij andere ziekten kunnen voorkomen. Zoek advies bij een dokter als je je onzeker voelt.

Als je jezelf herkent in de genoemde symptomen of gewoon duidelijkheid wilt over je testosteronniveau, kun je dit heel gemakkelijk thuis doen met de Testosteron Test van Homed-IQ.

Wil jij een overzicht van jouw gezondheidsstatus?

Als je jezelf herkent in de genoemde symptomen of gewoon duidelijkheid wilt over je testosteronniveau, kun je dit heel gemakkelijk thuis doen met de tests van Homed-IQ. Speciaal voor sporters hebben we de bloedonderzoek voor sporters ontwikkeld, die niet alleen het testosteronniveau meet, maar ook andere belangrijke gezondheidswaarden die vooral van belang zijn in de context van sportieve activiteit. Daarnaast bieden we de hormoontest voor vrouwen aan, die naast andere belangrijke hormonen zoals oestrogeen ook het testosteronniveau bepaalt. Hoge cholesterolwaarden kunnen een tekort aan testosteron bevorderen; dit kun je met de cholesteroltest controleren.

Wat moet ik doen als mijn testosteronniveau laag is?

Voordat je maatregelen neemt om je testosteronniveau te verhogen, is het belangrijk om de oorzaken van een mogelijk tekort te kennen. Als uit een bloedonderzoek blijkt dat je een laag testosteronniveau hebt, moet je dit met een dokter bespreken om te bepalen of het lage testosteronniveau te wijten is aan een ziekte of aan een genetisch tekort.

Wat zijn de oorzaken van een laag testosteronniveau?

Een tekort aan testosteron kan verschillende oorzaken hebben, die in drie hoofdcategorieën vallen:

• Primaire oorzaken: Hieronder vallen aandoeningen die de testikels direct beïnvloeden, zoals genetische ziekten, fysieke schade aan de testikels of het verouderingsproces. De testosteronproductie neemt vanaf ongeveer 30 jaar met gemiddeld 1% per jaar af (Mayo Clinic, 2024).

• Secundaire oorzaken: Dit omvat oorzaken die leiden tot problemen met de hypothalamus of de hypofyse (twee belangrijke hersengebieden) die de hormoonproductie reguleren. Tumoren, hormonale dysfuncties maar ook medicijnen zijn voorbeelden van oorzaken.

• Levensstijlfactoren: Een aantal levensstijlfactoren kan het testosteronniveau beïnvloeden. Dit omvat overgewicht, gebrek aan lichamelijke activiteit en een ongebalanceerd dieet. Ook chronische stress, hoge cholesterolwaarden, roken en hoge bloeddruk zijn belangrijke risicofactoren die het testosteronniveau negatief kunnen beïnvloeden.

Bron: Nassar & Leslie, 2023

Interessant om te weten: Cholesterol is essentieel voor de productie van testosteron, maar een teveel aan cholesterol kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals circulatiestoornissen, die op hun beurt een tekort aan testosteron kunnen bevorderen.

Welke maatregelen helpen om het testosteronniveau te ondersteunen?

Als medische oorzaken voor een laag testosteronniveau zijn uitgesloten en het vermoeden bestaat dat levensstijl een rol speelt, zijn er verschillende maatregelen die kunnen helpen om het niveau op natuurlijke wijze te verhogen.

Hoe kan mijn dieet bijdragen aan een beter testosteronniveau?

Eiwitten zijn een belangrijk onderdeel van een gezond dieet. Ze helpen niet alleen bij spieropbouw, maar zorgen ook voor een langer verzadigingsgevoel, wat gewichtsbeheersing vergemakkelijkt. Omega-3-vetzuren, rijkelijk aanwezig in voedsel zoals vis en sommige plantaardige oliën, ondersteunen de gezondheid van het hart en kunnen indirect een positieve invloed hebben op het testosteronniveau. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan zink, selenium, magnesium, zoals noten, vis en groene bladgroenten kunnen bijzonder nuttig zijn. Hoewel studies suggereren dat vitamine D een belangrijke rol kan spelen voor het testosteronniveau, is verder onderzoek nodig om deze relatie definitief te bevestigen. Voedingsmiddelen zoals vette vis, eieren en met vitamine D verrijkte producten zijn goede bronnen van vitamine D (Pilz et al., 2011). Ook moeten risicofactoren worden vermeden. Factoren zoals roken, hoge alcoholconsumptie en hoge cholesterolwaarden kunnen het testosteronniveau beïnvloeden en moeten daarom worden vermeden of verminderd (Cleveland Clinic, 2022).

Heeft mijn lichaamsgewicht invloed op mijn testosteronwaarden?

Ja, overgewicht en obesitas zijn geassocieerd met lage testosteronwaarden. Het behouden van een gezond lichaamsgewicht door een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging is belangrijk. Vetcellen kunnen bijvoorbeeld testosteron omzetten in oestrogeen, wat het testosteronniveau verder verlaagt(Kelly & Jonas, 2015).

Kan ik door sport mijn testosteronniveau verhogen?

Onderzoek toont aan dat krachttraining en high-intensity intervaltraining kunnen leiden tot een tijdelijke toename van het testosteronniveau in het bloed. Vooral krachttraining is effectief omdat het de opbouw van spiermassa bevordert, wat op zijn beurt de stofwisseling stimuleert en de testosteronproductie kan verhogen.

De impact van sport op het testosteronniveau hangt echter af van verschillende factoren, zoals het type training, de intensiteit en omvang van de training, evenals individuele aspecten zoals leeftijd en lichaamsgewicht. Hoewel regelmatige training over het algemeen geassocieerd wordt met hogere testosteronwaarden, kan overmatige training, vooral bij duursporters, leiden tot lagere testosteron- en hogere cortisolwaarden. Cortisol is een stresshormoon dat wordt afgegeven wanneer het lichaam onder te veel belasting en stress staat (Richay et al., 2020).

Welke andere levensstijlfactoren kunnen helpen om het testosteronniveau te ondersteunen?

• Stressmanagement: Langdurige stress leidt tot een verhoging van het cortisolniveau, wat op zijn beurt het testosteronniveau negatief kan beïnvloeden. Technieken voor stressreductie, zoals meditatie, yoga, regelmatige ontspanningspauzes of zelfs tijd doorbrengen met vrienden, kunnen helpen.
• Slaap: Een gezonde slaapcyclus is cruciaal voor de hormoonregulatie, inclusief de testosteronproductie. Het doel moet zijn om elke nacht 7-9 uur kwalitatief goede slaap te krijgen.

Bron: Mawer, 2023

Regelmatige controles van het testosteronniveau, bijvoorbeeld door een bloedtest, kunnen preventief helpen om vroegtijdig veranderingen te herkennen en indien nodig maatregelen te nemen. Een gezonde levensstijl is niet alleen belangrijk voor het testosteronniveau, maar voor de algemene gezondheid en welzijn.

Bronnen

Could you have low testosterone? (2023, May 12). MedlinePlus. Retrieved January 26, 2024, from https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000722.htm

Physiology, Testosterone – StatPearls. (n.d.). NCBI. Retrieved February 6, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526128/

Testosterone and obesity. (2015, May 15). PubMed. Retrieved February 6, 2024, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25982085/

Testosterone: What It Is, Function & Levels. (2022, September 1). Cleveland Clinic. Retrieved February 6, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/24101-testosterone

Various Factors May Modulate the Effect of Exercise on Testosterone Levels in Men. (2020, November 7). NCBI. Retrieved February 6, 2024, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7739287/

Wilson, D. R., & Mawer, R. (n.d.). 8 Ways to Naturally Increase Testosterone: Exercise, Diet, Sleep. Healthline. Retrieved February 6, 2024, from https://www.healthline.com/nutrition/8-ways-to-boost-testosterone#diet

Zittermann, A. (n.d.). Effect of vitamin D supplementation on testosterone levels in men. PubMed. Retrieved February 6, 2024, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21154195/